Het spook van de sprook

Ondanks de enthousiaste stroom van kritieken zie je FOK!columnisten hier iedere week weer enthousiast hun nieuwste column plaatsen. Alsof ze in het sprookje over bijzetting in de Hall of Writer's Fame geloven. Deze columnist dacht wat nuchterder te zijn en deed kortgeleden een Werkwinkel voor Schrijvers. In modern Nederlands is dat: een Wurksjop Kriëtif Wraaiting...

Zoek in mijn recente columns maar niet naar verbeterde resultaten; de lesstof moet nog bezinken. Ik meende onterecht al goed genoeg te zijn voor leuke sportcolumns, maar daar zijn kennelijk nog wat méér wurksjops voor nodig. (Daarbij onderschatte ik hoe serieus de ware sportliefhebber zijn geschreeuw vanaf de zijlijn neemt.)

‘Schrijf een sprookje vanuit een auctoriaal perspectief’. Dat was één van de opdrachten die ik tijdens de cursus kreeg. Het maximum aantal woorden voor een FOK!column is 1000, geloof ik, dus als je echt wilt weten wat een auctoriaal perspectief is, moet je maar een wurksjop wraaiting gaan doen.

Het Sprookje. Zo'n grimmige pil als ik momenteel op mijn nachtkastje heb liggen hoop ik ooit zelf te kunnen schrijven. Maar waarom zouden schrijvers zoiets willen produceren? Wie leest er tegenwoordig nog sprookjes? Behalve voorlees-oma’s, aan Pottertjes verslaafde pubermeisjes en bedsok-nichten? De klassieke sprookjes bevinden zich al jaren in de sfeer van oubolligheid.
Maar is dat zo? Eigenlijk zijn ze heel actueel; sprookjes. Pinokkio en Sjaak & de Bonenstaak, ooit gewaagde sprookjes maar hun uitwassen zien we elk jaar tijdens het GayPride-gebeuren in en onder de grachtengordel. Het SM-gehalte in sprookjes, in hoeverre verschilt dat van het geweld in computerspelletjes? Het barstte van de seks in die oude sprookjes; in babesland stikt het ook van de Goudlokjes en in medialand van de hoogst erwt-gevoelige Prinsesjes met Gouden Ballen. In zakenland leven weer de koning Midassen met gouden vingers en lullen, vaak lang en dankzij hun afgeladen kluizen in bankkerkers meestal ook redelijk gelukkig.

Het ging er allemaal nogal grafisch aan toe, in de oude sprookjes, maar wij leven momenteel ook in een behoorlijke grafische wereld. Zo hebben we George II; de Keizer met Kleren maar zonder Vredesveren. Lang, lang geleden strafte men boze koninginnen door ze in roodgloeiend gestookte ijzeren schoenen te laten dansen tot ze dood neervielen, tegenwoordig brengen we hun 21ste-eeuwse equivalenten slechts in diskrediet (Janet Jackson, Nina Brink).
Wat de stiefmoeder van Sneeuwwitje overkwam is in feite helemaal niet zo archaïsch: het personeel van de Abu Ghraib gevangenis in Irak en Guantanamo Bay op Cuba excelleerde en excelleert nog steeds in duizend-en-één nachtzwarte fantasieën. Door blunders in het nauw gedreven ministers moeten lullen als gsm-verkopers om te overleven; precies wat verhalenvertelster Scheherazade deed. Ali Baba; om maar even in Arabische contreien te blijven, oké, we worden niet dagelijks op straat door 40 rovers beroofd, maar je verliest wel in één keer je veertig pasjes. Hoe vaak lees je ook niet dat ouders hun Hansjes en Grietjes verwaarlozen? Hoeveel kinderen worden er niet meegelokt en opgesloten en vetgemest voor de porno-industrie?

De heks in dat sprookje wilde die twee opeten; ik weet niet of dat in Oud-Duitsland gesitueerd was, maar kannibalisme is in het Nieuwe Duitsland en eigenlijk overal weer helemaal terug van weggeweest!

Het Meisje met de Zwavelstokjes, weer zo helemaal van deze tijd- ik breek regelmatig mijn nek over voddige jongelui die in portieken en bij metro-ingangen verrukt in de gloed van hun laatste shotje zitten te staren. Ook zo’n eigentijds sprookje: De Kleine Zeemeermin. Ze ruilde haar vissenstaart in voor mensenbenen en dat had z’n nadelen. Nou, tegenwoordig zijn er ook mensen wier anatomische verherverbouwingen niet helemaal vlekkeloos verlopen.
En was er in Spijkenisse laatst niet een man die uit zijn moeder een vliegend tapijt sneed voor een queeste die hem uiteindelijk bij de Grote Magister in zijn kasteel achter de wolken zou brengen? Als dat geen bestaand sprookje is, heb ik het bij deze geschreven.

Assepoester...beetje moeilijk sprookje, ik geloof niet dat we daar een modern equivalent voor hebben. Poolse aspergestekers? Marokkaanse ‘interieurverzorgsters’? Dat is het vervelende van die voorspoedige tijden gedurende economische malaise: as opvegen gebeurt niet langer romantisch op de knieën. Een Assepoester van beetje Ambi-Pur klasse heeft trouwens zelf een werkster- haar petemoei, oorspronkelijk fee van beroep, later een voor besnijdenis gevluchte Somalische. Zo bang voor zwarte kunst als ze toen was, zo onbevreesd is ze nu voor vuil; zwart is ze toch al.

De Schone Slaapster; die roeleert! We kunnen allemaal weer een Doornroosje zijn! Je haalt je gewoon een gewelddadige bezwering op de hals en laat je voor wat een eeuw lijkt een coma inslaan. Het opwekkende kusje schijnt echter niet meer te werken. De rijke magie van het sprookje is, net als het regenwoudenbestand en de ozonlaag, langzaam maar zeker aan het verzwakken. De sprook op het nachtkastje is helaas een spook onder het bed aan het worden.

Ik denk dat ik maar een werkwinkel Rijmelen ga doen.


©2005doubleu-eenwilvanblootenbilproductie