Column: Killing in the name of...
De klassieke God is voor een groot deel dood in onze samenleving. Maar dat neemt niet weg dat mensen meer dan ooit naar de zin van hun bestaan zoeken. Terwijl de politiek en de gecombineerde ziel van ons allen streeft naar economische macht en geluk voor iedereen, voelt menig individu zich daar geen deel van uitmaken. Steeds vaker kom ik 'depressieve' mensen tegen. Zoekend, lopend, springend naar een zingeving. Platgebombardeerd met haat, angst en conspiracy theorieën is het geloof dat we op de huidige manier de perfecte heilstaat gaan stichten tanende. Maar zonder God als Alwetende en creërende aanwezigheid zijn we stuurloos.
Onderwijs beperkt zich tegenwoordig tot het geven van lessen in hoe je zo langzaam mogelijk, met zoveel mogelijk geld dood gaat. Het ministerie van onderwijs heeft in haar wijsheid zelfs besloten om kleuters te testen. De onbewuste boodschap is duidelijk; we zijn nog steeds niet meer dan de zeven dagen tien uur werkende fabrieksarbeider van voorheen wiens enige functie was zijn leven te geven voor de vooruitgang. De vooruitgang welke niemand zag, niemand begreep, niemand voor zichzelf geloofde. De vooruitgang die er voor heeft gezorgd dat elk individu nu een gevangene in zijn eigen wereld is. Internet, wapens, vrijheid van mening, vrijheid van verplaatsing, men kan alles maar ziet geen enkele reden daartoe.
En toen kwam de Matrix. Drieduizend jaar filosofie samengepropt in vier uur film. Gisteren nog kreeg ik een boek in mijn handen gedrukt met verschillende verhandelingen; The Matrix en de filosofen. Filosofie, de reden waarom ik helemaal weg ben van de film. Maar het heeft een duistere zijde. Niet voor niets is deze film geschikt op 16 jaar en ouder. De materie die gegeven wordt, de illusie van een werkelijkheid moet men niet licht opvatten. Niets is gevaarlijker dan een film die dicht bij de waarheid ligt. 'Your whole life you had the feeling that there was something wrong with the world.' Heeft niet bijna iedereen dat gevoel wel eens gehad? Vaak weggestopt, of gezocht maar nog niet gevonden en dan krijg je middels een overweldigende film ineens voorgeschoteld dat 'niets' cq 'alles' waar kan zijn. De filosofen wisten het allang, maar jij, de jongen achter je computer die meehobbelt in de rat-race van de economie wordt voor het eerst bewust dat je eigenlijk helemaal niet weet wie je bent. Dat alles om je heen een illusie is, computer gegenereerd of niet.
Je eerste kennismaking met de filosofie over het bestaan komt vanuit een film die je aan de diepste angst van de mens blootstelt. De angst dat we geen vrije keuze hebben, de angst om onder controle te staan, de angst om een robot te zijn. Er is niet eens zo heel veel filosofie nodig om je hele wereld op zijn kop te zetten. Veel mensen weten allang dat niets realiteit is, of accepteren de fysieke wereld als realiteit en leggen het knagende stemmetje het zwijgen op. Maar jij, de jongen achter de computer, wordt ineens de schellen van de ogen gehaald. En in plaats van dat je om je heen kijkt en tevens door de vergangelijkheid van een film als de matrix prikt verplaats je de wankele waarheid welke je had gevormd over de huidige wereld met één die ook mogelijk is. 'Believing the Lie'
The Matrix is ontzettend aanlokkelijk. Het idee dat er een andere wereld is, één die echt is en waar je de waarheid ontdekt is voor mensen met gemiddelde levenskansen, fabrieksarbeiders, een nieuwe Bijbel. Gecombineerd met extensief wapen gebruik, superkrachten en een sluimerend idee dat jij die éne bent die de wereld wakker moet schudden is The Matrix voor de onvoorbereide, moreel geplaagde, niets anders dan wat de Koran is voor de extremisten.
Wie heeft er dan, naast de persoon zelf, schuld aan de doden die vallen uit naam van The Matrix? De makers, omdat ze met een dergelijk wapengekletter kijkers laten denken dat ze gewelddadig moeten zijn? Nee, uiteraard niet. Elke film is vol van geweld wat over het algemeen moreel wordt verworpen door het overwinnen van het goede. Hier is de mens echter zelf slecht, onwetend vechtend voor een illusie. Het enige waar de makers zich schuldig aanmaken is het aangeven van een reden waarmee geweld gerechtvaardigd wordt, (een betere wereld) zonder de kanttekening te plaatsen dat ook de matrix maar the next best guess naar de waarheid is.
De grootste schuld ligt bij ons zelf. Wij, die de filosofie en de levensovertuiging niet als basisvak op de scholen geven. Wij, die onszelf en onze kinderen onderwerpen aan het geloof in de democratie en kapitalisme zonder de reden daarvan uit te leggen. Wij, die differentiërende meningen angstvallig de kop in drukken en zelfontdekking niet als hoogste prioriteit stellen.
De overheid zal de moorden nogmaals aangrijpen om een verbod uit te brengen op alles wat met geweld van doen heeft. Niet begrijpend dat zij het zelf zijn die de mensheid aan het moorden brengt door ze op te leiden als fabrieksarbeiders. Ieder mens wil de reden van zijn bestaan weten. Daarom kun je beter filosofie geven dan economie. Economie is een middel, geen reden.
Onwetendheid is de schuld van de moorden, met The Matrix als wake up call.
