De FOK! oudejaarscolumnrence
De komst van de euro in het prille 2002, was misschien wel het meest idiote wat zich na een jaarwisseling kon aandienen. Niet iedereen had het destijds door, maar je wisselt je munteenheid nou eenmaal niet in alsof het een afgetrapte Ford-Fiësta met kapotte koppakking is. Vergaten we niet even hetgeen we ons nooit echt bewust zijn, namelijk dat de hele economie draait op vertrouwen? Want geloof je nu echt dat dat stapeltje slappe velletjes de waarde vertegenwoordigt van die wrede luidsprekers, die berg kaviaar of die kanariegele Golf GTI? Ja, en laten we maar dat zo houden. Maar goed, geheel zonder risico was die gouden muntwissel van januari 2002 dus niet. Als collectief het vertrouwen in de euro zou achterblijven, als mensen massaal zouden terugvallen op ruilhandel, dan waren we ver van huis.
Om de burger moed in te praten werden we in de maanden voorafgaand aan 1 januari 2002 veelvuldig blootgesteld aan wervende televisiespots waarin Hollandse boeren handenklappend onderhandelen in euro's. Zo zou het gaan na 1 januari. Een dotje vaseline op de lens, om een lekker gelikt beeld te krijgen. De vooruitziende blik van de tv-spots voorzag niet in scepsis, inflatie, mislukking of heimwee naar de gulden. 'De euro wordt van ons allemaal.' Allicht, we hadden geen keus. De euro werd van ons allemaal, omdat die er nu eenmaal kwam. Kon je hoog of laag springen, het maakte niks uit. 'Wie niet weg is, is gezien' of 'morgen komt de zon weer op' zijn net zulke voldongen feiten als 'De euro wordt van ons allemaal'. Maar goed, ook van een kind dat per ongeluk verwekt wordt, ga je uiteindelijk houden. We zouden wel zien.
En meteen nadat die euro er dan eindelijk was, stapte Nederland massaal over op de nieuwe munteenheid. We waren zelfs het snelst van heel Europa! In 2002 zijn we in ieder geval nog ergens Europees kampioen in geworden. Het leek wel alsof de Nederlander dacht, als het dan toch moet, dan maar vlug en pijnloos. De gulden werd als vuilnis aan de straat gezet, weg ermee! Geen tijd voor nostalgisch gezever, de euro is er, dus moet de gulden eruit!
Ook ik wilde er zo vlug mogelijk van af, dus stond ik op 2 januari in de rij bij het GWK op het Leidseplein. Een drukte van jewelste. Ik had een oude sok omgekieperd en kwam vier briefjes van 50 gulden tegen. Er zijn ergere dingen die je in je was tegen kunt tegenkomen. Twijfelend of ik niet geheel onterecht zou worden ontmaskerd als oplichter, nam ik de guldens mee naar het GWK. Dikke rijen tot aan de Leidsestraat. Er waren heel wat sokken omgekieperd, en wat daaruit kwam was niet mals. In de linkerrij naast me stond iemand met een pak duizendjes, waar ik akelig van werd. Met die stapel onder je matras kon je niet eens meer fatsoenlijk slapen. Ik keek hem aan en hij zag dat ik dacht dit is geen zuivere koffie zonder er een woord aan vuil te maken. Ik had mijn zwarte muts op, dus hij zal wel in mij een collega hebben herkend toen hij vroeg 'Eh, psst, wat is het maximale bedrag dat je mag inleveren?' Terwijl we langzaam dichterbij het loket schuifelden, zei ik monter 'vijf rooitjes max' , zonder ook maar enig idee te hebben of dat klopte. 'Shit, man, dan moet ik echt tien keer in de rij' mompelde hij voor zich uit. Nadat ik mijn 90 euro 76 had gekregen keek ik nog een keer naar de uitpuilende rij. Wat een ongekende hoeveelheid zwart geld kent Nederland!
Inmiddels is het 29 december 2002. Bijna één jaar lang betalen we brood met euro's, worden er dubbele boekhoudingen bijgehouden in euro's, worden er banken overvallen in euro's en worden de raamprostituees keurig afgerekend in de klinkende nieuwe munteenheid. Project geslaagd. Althans, zo lijkt het. Het geklungel met die nieuwe muntjes en briefjes is zelfs voor de oudste opa afgelopen, aan het buitenlandgevoel met al die gekleurde, onbekende briefjes zijn we inmiddels gewend en nu komt de kater. Meer dan de helft van de Nederlanders heeft heimwee naar de gulden, heel veel mensen rekenen nog steeds in guldens. Misschien zijn we te vlug overgestapt, misschien ging het allemaal wat abrupt. Wij nuchtere Hollanders dachten dat we niet vatbaar waren voor nostalgische gevoelens, en nu missen we de gulden. Maar misschien is nostalgie wel niet de enige reden.
Als we namelijk ergens goed in waren in 2002, dan was het wel in het klagen over de hoge prijzen sinds de invoering van de euro. Was het in 2001 en de tijd daarvoor nog het weer dat op de eerste plaats van belangrijke onbenulligheden pronkte, dit jaar was de euro gespreksonderwerp numero uno. Niet voor niks, want als de consument zich in 2002 ergens over bedonderd voelt dan is het wel over die exorbitante prijsstijgingen. Een biertje van twee euro is geen uitzondering. Twee euro, hallo?! We hebben het hier wel over vier gulden en veertig cent, ja! Geef dan nog maar eens een rondje. En waarom puilen de rijen bij de LIDL en de Aldi uit? Zijn we dit jaar zo veel meer gaan eten en drinken dan vorig jaar? Lijkt me sterk. De Nederlander is eens gaan rekenen en schrok zich de pleuris! Wat!? Zoveel!? Stelletje oplichters! Die Hoge Heren in Den Haag knijpen ons af. We zijn de dupe geworden van die gedoemde munt! Waar is die tijd gebleven dat je vier piek neerlegde voor een pakje peuken? Een kopje koffie gewoon een-vijftig kostte?
Hoezeer de inflatie dit jaar ook steeg, hoezeer dat ook te danken is aan onze nieuwe munteenheid, kloppen doet het niet helemaal. De ervaren euro-inflatie is vooral een fantoominflatie, eentje die er is, maar eigenlijk niet geheel toe te schrijven is aan de euro. Want in 2001 was de inflatie met 4,5 procent het hoogste sinds 28 jaar! Dat wisten niet veel mensen, dat hadden we niet echt door, maar nu we allemaal weer met twee handen aan het tellen zijn, nu we even achter onze oren krabben voordat we dat bankstel kopen, even terugrekenen naar die gouwe ouwe gulden, juist nu komen we erachter wat zich de afgelopen jaren heeft afgespeeld. Alles is duurder geworden, en niet zo'n beetje ook. En daar kwam de euro nog eens overheen.
Maar goed, de euro is er en de euro blijft. Daar doen we weinig meer aan. De Nederlandse consument ziet 2003 met weinig fiducie tegemoet. Ik ook niet. Om Oscar Wilde te citeren, aan het einde van mijn salaris hou ik een steeds langer wordend stukje maand over. Ook al shop ik bij de LIDL, dat is slechts symptoombestrijding. Ik heb over vragen om salarisverhoging nagedacht, ik heb over staken nagedacht, over niet meer uitgaan, over me aansluiten bij de vrekkenclub, over het klemrijden van een geldwagen, over het aanvragen van persoonlijk faillissement, over vertrek naar een heel ver land, maar ik heb het allemaal niet gedaan. Ook in 2003 zal het bij nadenken blijven. Een stevige sjaal omknopen voor de economische tegenwind die we tegemoet gaan en fier rechtovereind blijven lopen en kopen! Dat, Nederlanders, is wat ik aanraad!
Ik wens iedereen een waanzinnig 2003, met hopelijk alle euro's die je wenst!
