Jaco Pastorius stierf een trieste dood

Dertig jaar geleden deelde een New Yorkse uitsmijter een dreun uit aan een zwerver. Die had geprobeerd de deur van een nachtclub in te trappen waar hem de toegang was geweigerd. Het bleek om de aan lager wal geraakte en manische depressieve bassist Jaco Pastorius te gaan. Hij raakte in een coma en overleed op 21 september 1987, 35 jaar oud.

In z'n nadagen sliep Pastorius wel eens in het park, z'n afgetrapte fretloze Fender Jazzbass meezeulend. Die werd op een gegeven moment gejat terwijl hij z'n roes uitsliep. Nadat het instrument jaren later opdook kocht Metallica-bassist Robert Trujillo deze zogeheten Bass of Doom terug voor de familie van Pastorius. Trujillo produceerde onlangs de documentaire Jaco over deze bijzondere bassist. Hieronder zie je de trailer.

Tekst loopt door onder de video

Pastorius was een van de musici die het instrument naar een hoger plan tilden, vooral door zijn gebruik van de fretloze basgitaar. In plaats van via metaal wordt de snaar op dit type basgitaar - net als bij de contrabas - direct door de vinger op het hout geïntoneerd, wat een bijzondere zingende klank oplevert.

Pastorius leerde zichzelf bas spelen, en speelde met onder meer gitarist Pat Metheny, voordat hij op toetsenist Joe Zawinul van jazzrockgroep Weather Report afstapte en zei: "Ik ben Jaco Pastorius en ik ben de beste bassist ter wereld". Het nummer 'Havona' van de plaat Heavy Weather (1977), met vanaf 2:34 een bassolo, is een mooi voorbeeld van zijn werk met deze groep. Wayne Shorter uit de band van Miles Davis speelt sopraansaxofoon.

Maar Pastorius gebruikte ook vaak flageoletten, waarbij de snaar op bepaalde plekken niet wordt ingedrukt maar alleen aangeraakt. Hierdoor worden hogere tonen uit het zogeheten harmonische spectrum geproduceerd. Het beste voorbeeld is het nummer 'Portrait of Tracy' van het soloalbum Jaco Pastorius uit 1976.

Pastorius kon echter ook lekker hard grooven. Bijvoorbeeld in het nummer 'Kuru / Speak Like a Child', ook van zijn soloplaat, met Herbie Hancock - tevens uit de band van Miles - op piano.

Een typisch maf Pastoriusnummer is 'Teen Town', tevens van Heavy Weather. Hierin speelt Pastorius ook drums. Het is gebaseerd op een aantal snelle basriffs van laag tot hoog, die door bassisten tot op de dag van vandaag tot vervelens toe worden gespeeld om te proberen te laten zien wat ze kunnen.

Pastorius is vaak gekopieerd door notenvreters voor wie muzikaliteit bestaat uit zo snel mogelijk spelen (maar zoals ik een stonede hippie eens hoorde zeggen: "Playing fast is just like playing slow, except that you're doing it faster").

Jaco was echter uniek en deed z'n eigen ding. We sluiten af met een bassolo tijdens een concert in Duitsland, waarbij Pastorius al in 1978 een loopstation gebruikte. Zoals gezegd was de bassist manisch depressief, en onderstaande kun je wellicht zien als een voorbeeld van de manische Pastorius. Hij is wel eens omschreven als de Jimi Hendrix van de basgitaar, en dat is hier goed te zien. Hij laat z'n versterker op een gegeven moment dan ook flink over z'n nek gaan.