FOK!toen: 13-12-1642 Tasman ontdekt Nieuw-Zeeland

"Een groot hoog verheven landt". Dat kregen Abel Tasman en de bemanning van de Heemskerck en de Zeehaen op 13 december 1642 in zicht. Wat zij zagen was de westkust van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland. Hij noemde het "Stateland".

Abel Tasman (Pinterest)
Abel Tasman (Pinterest)

Tasman was op 14 augustus 1642 uit Batavia vertrokken om in opdracht van Antonio van Diemen (gouverneur-generaal van de VOC in Batavia) de kust van Australië te gaan verkennen. Dit wel via een kleine omweg. Ze moesten eerst naar Mauritius om daar goederen en post af te leveren. Beide schepen arriveerden daar op 5 september en waren in dusdanige slechte staat dat reparaties nodig waren voor men verder kon met de reis. 

8 oktober waren de reparaties klaar en de wind gunstig genoeg voor vertrek richting Australië. Tasman koos echter een zuidelijkere route dan gebruikelijk was. Door een sneeuwstorm in november verlegden ze de koers de koers wat naar het noorden en op 24 november, na een zeiltocht van ongeveer 9000 kilometer, ontdekte men Tasmanië. Tasman noemde het eiland Antonie van Diemensland. Na het inslaan van vers water voer men verder. 

13 december zagen zij voor het eerst Nieuw-Zeeland. Dit ter hoogte van het huidige Okarito.

Tasman noemde het land "Stateland". Dit omdat hij dacht dat het ontdekte land verbonden was met "Stateneiland", het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika. Hendrik Brouwer bewees in 1643 dat dit niet waar was en noemde het "Nova Zeelandia".  James Cook vertaalde dit later naar "New Zealand". 

Zij voeren vervolgens noordwaarts. In de buurt van de noordpunt van het Zuidereiland liet Tasman in een baai de ankers uitgooien. Bij het binnenlopen van die baai hoorde men een Maori op een soort trompet blazen. Tasman liet deze begroeting beantwoorden met trompetsignalen. De bevolking benaderde de beide schepen in prauwen, maar bleek niet geïnteresseerd in de textiel die ze werd aangeboden om te handelen. Bovendien konden ze elkaar niet verstaan. De woordenlijst voor de Salomonseilanden die Tasman in bezit had, afkomstig van Jacob le Maire, voldeed niet.

De volgende dag werden vier bemanningsleden van de Zeehaen, die in een bootje aan land wilden gaan, door Maori's gedood. Waarschijnlijk werden de trompetsignalen van de vorige dag door de Maori's als oorlogsverklaring gezien. Tasman gaf de baai de naam "Moordenaarsbaai" en besloot, zonder aan land te zijn geweest, noordwaarts te zeilen. Bij het wegvaren kwamen er echter een groot aantal prauwen achter hen aan, waarvan een man in de voorste prauw een wit vlaggetje in de hand had. Hij werd beschoten door de woedende bemanning van de Zeehaen en een verdere achtervolging bleef achterwege.

Moordenaarsbaai

Moordenaarsbaai

Buiten wat onbewoonde eilandjes bij het noordelijkste puntje van het Noordereiland zag Tasman verder niks meer van Nieuw-Zeeland en vertrok richting Tonga.

Pas in 1769 zou James Cook als volgende Europeaan voet aan land zetten en het land claimen voor de Britse kroon.

Meer lezen over geschiedenis? Kijk dan eens in Cultuur&Historie op het forum.