Interview: Fede Alvarez (Evil Dead, Don't Breathe)

Drie jaar geleden maakte de uit Uruguay afkomstige filmmaker Fede Alvarez zijn speelfilmdebuut met de remake van horrorklassieker The Evil Dead. De film was minder humoristisch ingestoken dan Sam Raimi's origineel, maar maakte dat goed door flink in te zetten in de angstfactor en de ranzigheid. De film was een succes, en het opende de weg voor Alvarez, die daarvoor alleen een aantal korte films maakte, om in Hollywood voet aan de grond te krijgen.

Zijn tweede speelfilm, Don't Breathe, draait vanaf dit weekend in de Nederlandse bioscopen, nadat deze eind augustus opende in de VS. Ook deze film is een horrorfilm, maar nu naar een eigen, origineel idee. Een drietal inbrekers blijkt niet opgewassen tegen de blinde bewoner van het huis dat ze willen beroven. Don't Breathe wordt momenteel zelfs beter gewaardeerd dan Evil Dead, wat erop lijkt te duiden dat Alvarez' visie met betrekking tot de spanningsopbouw, het gebruik van subtiel geluid en dat ene spraakmakende element in de finale zijn vruchten afwerpt. FOK! belde even met Alvarez om te praten over de Don't Breathe, horrorfilms en hun publiek, en trends in Hollywood.

FOK!: Don't Breathe is nu al een maand te zien in de VS en andere landen. Hoe is de reactie tot nu toe geweest?

Fede Alvarez: Die is geweldig geweest. Hier in de VS was het geweldig en dan natuurlijk in de diverse andere landen... het varieert natuurlijk, en ik heb nog niet kunnen zien hoe het overal gaat, maar tot nu toe doet-ie het internationaal goed. Da's het mooie van dit soort films, de verhalen zijn zo universeel en dat resoneert waar je zo'n film ook vertoont. Dat werkt goed in Amerika, dat werkt goed in India en Australië en diverse hoeken van de wereld en dat is heel interessant om te zien.

Maar ik kijk heel erg uit naar de opening in Nederland, want ik heb een jaar in Amsterdam gewoond, in 2005. Ik ben daar gaan wonen met mijn schrijfpartner, ook mede-schrijver aan deze film, en we hebben een jaar een master in scenarioschrijven gedaan. We hebben eigenlijk scenarioschrijven in Amsterdam gestudeerd. Ons eerste script schreven we in Amsterdam en we hebben nog veel vrienden daar, en we zijn heel benieuwd hoe de film het daar gaat doen.

Don't Breathe: Daniel Zovatto, Jane Levy en Dylan Minnette
Daniel Zovatto, Jane Levy en Dylan Minnette in Don't Breathe

Je hebt wel eens aangegeven het leuk te vinden om in het publiek te zitten terwijl je film wordt vertoond.

Ja, dat heb ik veel gedaan met deze film, maar ook al met Evil Dead. Sommige regisseurs doen dat liever niet, maar ik denk dat het heel belangrijk is om van te leren. Je leert veel terwijl je een film maakt, maar waar ik het meeste van leer is in het publiek zitten en zien hoe ze de film beleven. Ik let op hun reacties, en luister naar hun opmerkingen, voor zover ze die hebben. Het is de beste manier om erachter te komen of je film het beoogde effect bereikt en om te leren hoe het publiek erop reageert. Dat weet je nooit van tevoren. Ik doe dat dus heel vaak. Ik heb deze film misschien al iets van twintig, vijfentwintig keer gezien op die manier in de laatste tijd, met verschillend publiek in verschillende landen. Ik reis mee met de film en ga in de zaal zitten en kijk hoe ze reageren.

Wat voor dingen leer je van hoe het publiek reageert op wat je hebt gemaakt?

Natuurlijk is er altijd de bevrediging wanneer iets precies zo uitpakt als je had gepland, en het publiek precies zo reageert als je wilde. Ook leer je soms dat het publiek je verrast. Soms is iets waarvan je dacht dat het eng was dat niet, of iets is toch niet zo grappig als je dacht, en soms is iets grappig waarvan je dacht dat het eng was, of andersom. Dus dat varieert heel erg, en het helpt mij om mijn technieken als filmmaker te verfijnen voor de volgende film.

Bij deze film lijkt het tot nu toe prima te werken. De spanning is aanwezig, en het bereikt soms nog meer dan wat ik had verwacht bij het publiek. Ik wilde altijd een film met veel spanning doen, dat was de intentie van deze film. Wat ik eigenlijk voornamelijk heb gehaald uit het kijken van de film met een publiek is eigenlijk de titel. Het script heette Man in the Dark en toen ik de film een aantal keer bekeek met publiek, voordat we de film echt een titel gaven, realiseerden we ons dat er van die momenten van absolute stilte waren. Ik heb heel lang niet een theater meegemaakt dat zo stil was. Zeker niet bij dit soort films. En het is interessant om achteraf mensen te horen zeggen dat ze zichzelf bijna eraan moesten herinneren om te ademen, omdat ze zo stil waren en zo in de spanning van het verhaal zaten. En dat is waarom we de film een tijdje de bijnaam Don't Breathe gaven en daarna werd het ook daadwerkelijk de titel.

Je hebt het over stilte, en geluiden. Je hebt in het maken van de film ook heel doelbewust nagedacht over hoe het moest klinken?

Ja. Ik moest denken aan een interview met David Lynch, waarin hij vertelde dat hij bij het opnemen van elke scène nadenkt over het geluidsontwerp, welke muziek er moet spelen en dergelijke. De meeste regisseurs doen dat niet, en toen ik dat hoorde dacht ik "jemig, ik ben met opnames bezig geweest en heb niet eens nagedacht over het geluid". Ik vond dat ik te roekeloos was, en dus bij deze film heb ik dat anders gedaan. Bij elke scène probeerde ik me voor te stellen wat voor muziek erbij zou spelen, of het luid zou zijn, of gewoon helemaal niets. Zulke beslissingen neem je meestal pas in postproductie, maar nu deed ik het tijdens de opnames. En dat hielp heel erg om het beeld en het geluidsontwerp en de muziek met elkaar te verenigen. We namen al vroeg het besluit om niet zo'n klassieke soundtrack te gebruiken, met een orkest, zoals we bij Evil Dead hebben gedaan. Mijn componist, Roque Baños, en ik besloten om een andere richting in te slaan en kwamen met het idee om eigenlijk de muziek van de film op te bouwen met instrumenten die gemaakt waren van dingen die je in het huis kunt vinden, alsof het huis de muziek aan het maken was. Hij maakte de muziek met instrumenten van oud hout, of metaal en draden enzo. Hij heeft iemand de instrumenten van die elementen laten maken. Het is heel specifiek en compact en ik denk dat het heel goed heeft uitgepakt.

Don't Breathe: Dylan Minnette
Dylan Minnette en Stephen Lang in Don't Breathe

In het begin van het verhaal is het een redelijk normale inbraak, een huisvredebreuk. Op welk moment vind je dat het verhaal een horrorverhaal wordt?

Ik denk dat het juist andersom is. We begonnen met het idee van een horrorverhaal, over deze mensen die gingen inbreken in het verkeerde huis en dan gebeurt er iets vreselijks. En toen we het scenario schreven en ons begonnen te realiseren wie deze kerel was, de eigenaar van het huis, de blinde man, en wat hij wilde doen, realiseerden we ons dat het meer een thriller was. Het had wel elementen van horror, maar het bleef grotendeels een thriller. Voor mij is een horror, en dit is een beetje de klassieke definitie, is dat wat eng en angstaanjagend is, is het verschil tussen wat menselijk is en wat dat niet is. Soms zie je bijvoorbeeld iemand iets doen dat niet menselijk is, niet humaan. Zo van "hoe kan iemand dat doen?" weet je wel. En deze film springt steeds heen en weer tussen horror en thriller, want ineens zie je wat hij in zijn kelder heeft en dan denk je "dat is verschrikkelijk, hoe kan iemand dat doen, dat is niet humaan". En dan leg je uit waarom hij dat doet en wat hij heeft meegemaakt, dat het recht hem heeft gefaald en hij het recht in eigen hand heeft genomen en dan vind je wellicht dat er een manier is waarop je kunt zien dat wel humaan is. Maar je kunt pas zeggen dat de film een horror is wanneer je ontdekt dat hij iets heeft gedaan dat niet humaan is.

Het is ook zo dat het meest gore element, met de pipet, iets is dat een sterke persoonlijke onderbouwing heeft. Hoe belangrijk was het om dat te hebben?

(Dit antwoord bespreekt een deel van de film dat door veel kijkers wordt ervaren als een verrassende twist. Heb je de film nog niet gezien en wil je graag verrast worden, lees dit dan nadat je de film hebt bekeken. We gaan op de volgende pagina verder zonder spoilers.)

Nou, ten eerste wil je op dat punt in de film een climax bereiken, waarin iets gebeurt dat groter is dan alles wat ervoor kwam. In deze film gebeuren er zoveel dingen achter elkaar dat het tot een punt komt waarop dat moment heel theatraal en groots moet zijn om die climax te bereiken. Dus we wisten dat we iets moesten hebben dat memorabel en spectaculair zou zijn voor dit genre en tegelijk moet er begrip voor op te brengen zijn en het moet passen in het verhaal van het personage. We hadden al op een vroeg punt verteld dat hij de dood van zijn dochter rouwt en dat hij heel eenzaam is en haar mist. En alles wat hij wil in zijn leven, als hij ervoor kon kiezen, is om weer een kind te hebben. En het leven van deze kerel is een tragedie, en hij zit in een depressie en hij heeft iemand gevonden om de schuld te geven voor zijn verdriet. En de persoon die zijn kind heeft afgenomen moet dan degene zijn die hem er eent teruggeeeft.

Maar alles wat hij doet moet logisch zijn binnen zijn eigen morele code. Dat is niet per sé dezelfde code als die van het publiek, maar het moet verklaarbaar zijn voor hemzelf. Hij is niet iemand die zijn broek omlaag trekt en een vrouw verkracht. Dat doet hij niet, en hij zegt dat ook. Het enige wat hij doet is een soort thuis-inseminatie. Het hele gebeuren met de pipet komt niet uit mijn eigen zieke geest; het is wat je ook online vindt als je onderzoekt hoe je thuis een inseminatie doet, als je een alleenstaande vrouw bent, bijvoorbeeld. Het is eigenlijk een redelijk gebruikelijke wetenschap. Het enige wat hij doet is dat toepassen. In de context van dit verhaal komt het natuurlijk over als een van de meest onsmakelijke en gruwelijke dingen die je in lange tijd in een horrorfilm gezien hebt, terwijl eigenlijk niets echt gebeurt. Het ergste gebeurt er uiteindelijk bij hemzelf, in die scène. Ik vind het wel leuk dat het ergste aan die scène eigenlijk in het hoofd van het publiek gebeurt, maar niet eens op het scherm zelf.