De langst levende olympisch kampioen ooit

Zijn tijd van sportieve glorie is al even voorbij, maar Sándor Tarics zorgt ervoor dat we vandaag - 26 november 2015 - weer een stukje olympische geschiedenis bij kunnen schrijven. De tegenwoordig eigenlijk Alex Tarics geheten Hongaarse Amerikaan is vandaag namelijk 102 jaar en 64 dagen oud. Daarmee legt hij dan eindelijk beslag op de titel 'langst levende olympisch kampioen aller tijden'. Die eretitel was al jaren in handen van James Stillmann Babe Rockefeller - inderdaad lid van de beroemde en schatrijke Amerikaanse familie - die in 2004 overleed op de leeftijd van 102 jaar en 63 dagen. Onder meer met hulp van sports-reference.com kijken we terug op het lange leven van Tarics en zijn olympische prestaties.

De Hongaren zijn in de olympische geschiedenis de absolute koningen van het waterpolo en dat was heel lang geleden ook al het geval. Tussen 1928 en 1980 won het land op twaalf opeenvolgende Spelen een medaille, waaronder zes keer goud. De eerste keer was in 1932 en dus moest de titel vier jaar later verdedigd worden in het Berlijn van Adolf Hitler. Dit keer was onder meer Tarics van de partij, geboren op 23 september 1913 en ten tijde van de Spelen 22 jaren jong.

Het toernooi bestond uit drie groepsfases, voor Hongarije te beginnen met wedstrijden tegen Groot-Brittannië (10-1), Joegoslavië (4-1) en Malta (12-1). Naar eigen zeggen scoorde Tarics tegen Malta zes keer, hoewel Duitse kranten het bij vier treffers hielden. In de wedstrijd tegen Malta gebeurde overigens nog iets opmerkelijks: een van de Maltese spelers raakte bewusteloos en zonk naar de bodem. Hij moest het spel uiteraard verlaten, maar omdat wissels in die tijd niet toegestaan waren besloot Hongarije om dan ook maar iemand naar de kant te halen. "Daar kregen we meer applaus voor dan voor het winnen van het goud", herinnert Tarics zich. De Hongaren kwamen zo in één van de twee halvefinalegroepen en namen het daarin op tegen België (3-0) en Nederland (8-0). Ook de Britten zaten in de groep, maar omdat ze al tegen elkaar gespeeld hadden in de vorige ronde werd die 10-1 als uitslag gebruikt. 

De Nederlandse waterpoloploeg waar Tarics en zijn Hongaren op de Spelen van 1936 tegen speelden (Foto: WikiCommons/Trijnstel)
De Nederlandse waterpoloploeg waar Tarics en zijn Hongaren op de Spelen van 1936 tegen speelden (Foto: WikiCommons/Trijnstel)

In de finalegroep waren Hongarije en Duitsland de absolute topfavorieten, met België en Frankrijk als overige deelnemers. Hongarije had in de halvefinalegroep al met 3-0 van België gewonnen en dus werd die zege weer meegenomen. De topwedstrijd tegen Duitsland eindigde in een gelijkspel, 2-2, waardoor op de slotdag de beslissing moest vallen. Tot teleurstelling van het thuispubliek was het Hongarije dat zegevierde: Duitsland versloeg België met 4-1, Hongarije won met 5-0 van Frankrijk en op basis van het doelgemiddelde ging het goud naar de Hongaren. 

"Het was weliswaar de tijd van Hitler, maar wij dachten niet aan politiek. We wilden gewoon spelen zoals we altijd deden, samen. Ik zag Hitler wel, maar heb hem niet ontmoet", zegt Tarics in een interview in 2008, 60 jaar nadat hij naar de VS verhuisde en Sándor in Alex veranderde. In Californië werd hij professor in de architectuur en een specialist op het gebied van bescherming tegen aardbevingen. Zo bedacht Tarics een revolutionaire methode om gebouwen te beschermen tegen seismische schokken, gebruikt in onder meer de overheidsgebouwen in San Francisco en Oakland.

Tijdens de Spelen in 1936 ontmoette Tarics wel een van de grootste sportlegendes op aarde. "Jesse Owens heb ik wel ontmoet, een prachtige atleet en een bijzonder vriendelijke man", aldus de ex-waterpoloër, die nog regelmatig zijn baantjes trekt in het lokale zwembad. "Ik raakte geïnteresseerd omdat ik het verspringen zag, waar hij won, en de Hongaarse coach die naast me zat zei 'Alex, als die vent toch eens wist hoe hij moet springen zou hij meer dan een halve meter verder springen'. Owens was geen verspringer, maar een sprinter. Zijn beste vriend was een Duitse verspringer (Lutz Long, red.) die hem tips gaf", zegt Tarics over de wedstrijd waarbij de zwarte Owens voor de ogen van de nazi's won van de 'Ariër' Lutz, die zelf de eerste was om Owens te feliciteren. "Sporters zijn geen vijanden, ze zijn vrienden", spreekt Tarics over vergelijkbare situaties.

De Hongaarse waterpoloploeg tijdens de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn (Foto: Getty)

Dat de Hongaar een topper was werd aan het eind van de Spelen duidelijk: "Tijdens de sluitingsceremonie speelde een Europees team tegen de rest en ik werd gekozen in het Europese team. Dat ik schijnbaar goed was kwam doordat ik met beide handen kon schieten, iets wat in die tijd nagenoeg niet bestond." Het was geen toeval dat Tarics tweehandig was, maar een bewuste keuze. Groot en sterk was hij niet, een geweldige zwemmer evenmin: "Daarom besloot ik op mijn 17e om alles met links te gaan doen. Dat heb ik zes jaar gedaan en in die tijd droeg ik mijn boeken met links, pakte ik dingen aan met links, schoot ik met links...ik deed alles om het zo natuurlijk mogelijk te laten voelen." 

Ondanks zijn wat matige fysiek had Tarics duidelijk de goede mentaliteit. "Ik was niet bang voor een gevecht, inderdaad. Als je daar bang voor bent of je bent bang om pijn te lijden...geef dan maar gewoon op, want dan gaat het je niet lukken. Ik vond het altijd wel mooi, dat vechten." Hij was sowieso een slimme speler, die vooral de keepers van de tegenstanders bestudeerde. Zo ontdekte hij dat vooral de ruimte vlak naast het hoofd van de doelman kwetsbaar is, waar hij handig gebruik van maakte. Tarics speelde als centre, met zijn rug naar de goal, maar dat was geen probleem: "Ik had altijd een perfect beeld van wat zich achter mij afspeelde."

Na de Spelen van Berlijn speelde Tarics nog tot en met 1939 voor de nationale ploeg. In dat jaar speelde hij met zijn ploeg tegen Duitsland op de alternatieve Universiteitsspelen - op de reguliere editie waren de Nazi's niet welkom. Hitler was aanwezig in Wenen en zag toe hoe de Duitsers met 3-9 onderuit gingen, onder meer dankzij maar liefst zeven treffers van Tarics. Nog altijd is hij als lid van een negen jaar lang ongeslagen ploeg een nationale held in het waterpologekke Hongarije, waar men hem op straat nog steeds herkent. 

Een interview uit 2008 met de 95-jarige maar nog altijd krasse Tarics, Engels gesproken en ondertiteld (Bron: YouTube)

Ook aan de medaille van de oud-topsporter kleeft een verhaal: "Het huis waar ik woonde, in Boedapest, stond midden tussen de in de oorlog vechtende Duitsers en Russen in 1944. Op een gegeven moment waren de gevechten zo intensief dat het huis gedeeltelijk instortte, terwijl ik met mijn eerste vrouw en ons kind in de kelder zat. Mijn medaille was ik kwijt, maar maanden later, toen de sneeuw gesmolten was, zag ik de gouden medaille ineens tussen het puin liggen."

Gevraagd naar het 'geheim' van zijn lange leven zegt Tarics dat hij nooit iets naar binnen werkte dat er niet hoorde, maar dat het ook in de genen moet zitten. In een filosofische bui vertelt hij daarnaast hoe belangrijk sport voor zijn leven geweest is, omdat men volgens hem ook in het echte leven de wilskracht nodig heeft om mislukkingen te accepteren en te gebruiken.

Tarics is nog altijd een fitte man: pas enkele jaren geleden stopte hij met tennissen en zwemmen doet hij nog altijd. Hij bezocht de Olympische Spelen van 1992, 2008 en op 98-jarige leeftijd reisde hij zonder problemen af naar Londen (foto, met voorzitter van het Hongaars Olympisch Comité) om ook daar het Hongaarse team aan te moedigen. Dat ging overigens niet helemaal zoals gepland: Hongarije verloor al in de kwartfinales en slaagde er daardoor niet in om voor de vierde keer op rij goud te pakken. "Ach, zelfs de beste reeksen komen ooit tot een einde", zei de veteraan daarover. "Toch zijn deze jongens de beste spelers ter wereld en Hongarije heeft heel veel talenten, dus in Rio in 2016 zullen we er weer staan." Of hij er in Rio ook bij denkt te zijn? "Waarom niet? Dat ik dan bijna 103 jaar oud ben heeft er niks mee te maken. Het gaat erom of je fit genoeg bent om zo'n reis te maken en ik ben daar op het moment zonder twijfel fit genoeg voor."