The Great Gatsby
Het verhaal van The Great Gatsby is al meerdere keren verfilmd. De bekendste versie die op het grote doek verscheen was Jack Claytons Oscarwinnende adaptatie. Anno 2013 was de tijd rijp om de ‘Great American Novel’ van F. Scott Fitzgerald in een hedendaags jasje te steken. Regisseur bij uitstek hiervoor is Baz Luhrmann, die eerder al de iconische verhalen van Romeo en Julia en de Moulin Rouge naaar zijn hand zette met eigenzinnige, maar geslaagde films.
The Great Gatsby moge bekend zijn bij iedereen. Is het niet omdat het boek wereldbekend is, dan wel dankzij de prima marketing die aan de film voorafging. The Great Gatsby gaat over de excentrieke en mysterieuze miljonair Jay Gatsby, die op zijn enorme landgoed extravagante feesten geeft voor de gehele jetset van West Egg. Via zijn buurman Nick Carraway probeert hij zijn geliefde voor zich te winnen, die hij vijf jaar geleden uit het oog verloor en voor wie hij sindsdien alles doet en laat, zonder dat zij het weet.
Het biedt ruimte voor een uitbundige film, voor een bombastische aanpak die je door een mengelmoes aan gevoelens heen sleept. Helaas is het Luhrmann gelukt dat slechts ten dele op het witte doek weer te geven. Cinematografisch is het een lust voor het oog: sprekende kleuren, zwierende camera’s en keurig hedendaags gebruik van computertechnieken geven The Great Gatsby een elegante zweem en maken van de feesten ook echt grootse feesten.
Het meest bijzonder hierbij is de muziekkeuze: Jay-Z voert de soundtrack aan en wordt gesteund door Kanye West, The Xx, Florence + The Machine en covers van Beyoncé’s Crazy In Love en Amy Whinehouse’s Back to Black. Eigenzinnig is hiervoor wellicht een benadering, maar het werkt wonderwel. Wanneer de klanken de beelden ondersteunen krijgt The Great Gatsby een trap onder de kont die voor een buitengewoon en overtuigend modern tintje zorgen, zonder af te doen aan het gevoel van de jaren twintig.
Het feestgedruis knalt hiermee van het scherm, maar toch stralen de festiviteiten iets eenzaams uit. Natuurlijk is dit omdat Gatsby zelf ook een eenzaam persoon is en zijn knallende feesten pas geslaagd als zijn geliefde aanwezig is. Zij daagt echter maar nooit op en misschien is het dan juist een goede keuze om de uitbundigheid iets in te perken, maar dit staat toch vooral symbool voor het dubbele gevoel dat The Great Gatsby opwerpt.
De decadentie en de sociale verhevenheid zijn namelijk te weinig aanwezig, het cynisme dat een leeg huwelijk met zich meebrengt wordt maar kort aangekaart om daarna te lang links te blijven liggen. Juist dit biedt met Luhrmann als regisseur veel potentie, maar er wordt onvoldoende mee gedaan.
Nog belangrijker is dat de kritiek op de levensstijl in de jaren twintig en de vervallen opvatting van de 'American Dream' maar half uit de verf komt. Wellicht biedt Fitzgeralds roman teveel om in een film samen te vatten, want dat zulke thema’s slechts met flarden zichtbaar zijn doet het verhaal geen eer aan. Wat hierbij vooral steekt, is dat de film de thematiek wel aanstipt, om er ervolgens te weinig mee te doen.
Het gevolg hiervan is dat de personages vrij plat worden, iets wat ironisch genoeg in de film zelf ook nog wordt benoemd. De indrukwekkende cast doet wel hun best om dit te voorkomen, maar de prima vertolkingen van Carrey Mulligan en Joel Edgerton en de degelijke prestaties van Tobey Maguire en Leonardo DiCaprio kunnen het tij niet keren: juist als Jay Gatsby het roer over moet nemen, levert de film kracht in.
Uiteindelijk weet het einde nog wel enigszins te beroeren, niet in de laatste plaats omdat het zo mooi gefilmd is. Hier spreekt echter vooral uit dat kansen onbenut zijn gelaten in dit uitbundige project. Visueel is The Great Gatsby dus wel een lust voor het oog en Lurhmanns verrassende muziekkeuze geeft de film een krachtig hedendaags sfeertje. Daar waar het er echter op aankomt verliest de film kracht en de flarden thematiek uit Fitzgeralds roman zijn niet genoeg om de kwaliteit van het boek te evenaren. Wellicht is de roman dan toch onverfilmbaar. Zelfs voor een kunstenaar als Baz Lurhmann, want hij komt niet verder dan een degelijke poging.