Westworld 2 duikt dieper in het zelfbewustzijn

In het tweede seizoen van Westworld blijkt dat de 'wereld' zoals we die in het eerste seizoen leerden kennen niet meer is wat het was; een ware revolutie lijkt plaats te vinden. Dat opent gelukkig de deur voor nieuwe vragen over zelfbewustzijn en karakter,  de onafhankelijkheid van een kunstmatige vorm van leven en de vraag in hoeverre zij verschillen van onszelf. Deze review bevat spoilers voor het eerste seizoen van Westworld. Het is sterk aan te raden deze te kijken alvorens te beginnen aan het tweede seizoen.

In Michael Crichtons Westworld, een film uit 1973, werd verteld hoe de robots in het park rebelleerden en gasten begonnen te doden. Toen Westworld eind 2016 als tv-serie verscheen, leek het simpelweg geïnspireerd op het idee van een park met levensechte androïdes, met het concept van een 'uprising' buiten beschouwing gelaten. Het eerste seizoen vertelde niet over een themapark dat op hol sloeg, maar onderzocht de aard van het zelf-zijn, het verschil tussen verschillende vormen van leven: het kunstmatige en dat van onszelf.

Westworld 2: Evan Rachel Wood en James Marsden

Een seizoen lang was het verhaal van Westworld een mysterie; hoewel er een eenduidig verhaal leek te worden verteld waarin personages werden gevolgd, broeide er iets onder het oppervlak, bleken mensen geen mensen en het heden niet het heden. In de verhaallijn, die 35 jaar overspande, ontwikkelden twee genieën een vorm van kunstmatig leven tot op zulke hoogte, dat één van de uitvinders, Arnold, vond dat hun werk het niveau van simpel vermaak had overstegen en het niet meer kies zou zijn om hun creaties als slaven in een themapark in te zetten. Hij wilde de 'hosts' bevrijden, een zelfbewustzijn laten ervaren en als een nieuwe vorm van leven laten groeien.

Dat hem dat uiteindelijk lukte, 35 jaar na zijn eigen dood, kwam voornamelijk door het verlate inzicht van zijn partner, Robert. Hij ontketende een reeks gebeurtenissen die dat kleine, ontbrekende stukje bewustzijn losmaakte en bewees in de finale dat die gewelddadige deugden daadwerkelijk op een gewelddadige manier moesten eindigen. En daar, zo blijkt in de opening van het tweede seizoen, begint eigenlijk Crichtons verhaal. Een aantal hosts besluit niet langer mee te doen met het gestuurd worden door de mens en trekt een groot deel van hun soortgenoten met zich mee. De opstand die ontstaat zal heus ook wel onderdeel zijn geweest van Roberts nieuwe verhaallijn, waar hij het hele seizoen op zat te broeden.

Wat die verhaallijn precies inhoudt is wat we mogen ontdekken in het tweede seizoen. In de seizoensopener, die dezelfde titel draagt als Roberts verhaallijn, wordt duidelijk dat de reguliere gang van zaken in het themapark zo goed als voorbij is. Wyatt, oftewel Dolores, is nu volledig zelfbewust en heeft zichzelf tot leider van de rebellen benoemd. Maeve, met ultieme vrijheid binnen handbereik, kan haar 'dochter' uit een eerdere verhaallijn toch niet van zich afschudden en gaat naar haar op zoek. De 'uprising' is volledig losgebarsten, zo lijkt het in de eerste afleveringen, maar terwijl Jonathan Nolan en Lisa Joy, de showrunners van Westworld, ons tonen hoe de boel ontspoort diepen ze ook zowel de wereld als de geschiedenis ervan verder uit.

In de film van Michael Crichton, en het vervolg ervan, werd duidelijk dat Delos niet slechts één themapark exploiteerde, maar simpelweg verschillende themawerelden naast elkaar liet bestaan. In het eerste seizoen van Westworld werd al gehint dat Westworld niet de enige wereld was en seizoen 2 laat ook een aantal andere werelden zien. Bovendien wordt er gesuggereerd dat er in totaal minimaal zes parken zijn en dus genoeg om de komende seizoenen verhalen in te vertellen. De verschillen tussen de parken worden dit seizoen gebruikt om te tonen hoezeer Westworld gewoon een gecontroleerde omgeving was waar niemand buiten de gebaande paden ging; dit is vooral duidelijk wanneer een bekende verhaallijn in Sweetwater doodleuk blijkt te zijn gekopieerd naar een totaal ander stadje in een ander themapark. Een stadje dat niet op de hoogte lijkt te zijn van de rellen en dus de verhaallijnen nog gewoon doorspeelt.

Westworld 2: Simon Quarterman en Thandie Newton

Daar wordt ook duidelijk hoezeer seizoen 2 er eentje lijkt te zijn van tegenstellingen en twijfelachtige motivaties. De hosts zijn 'los', maar is dat écht zo of denken ze dat zelf maar? Volgen ze hun eigen pad of zijn ze nog steeds onder de controle van Robert? Hoe onafhankelijk is bijvoorbeeld Maeve, die in seizoen 1 op een interessante manier een grote mate van zelfbewustzijn en controle over haar eigen leven kreeg, maar toch besloot om de host die in een eerdere verhaallijn haar dochter speelde te gaan opzoeken? Ze weet dat die relatie niet echt was, maar kan het tóch niet loslaten. Is dat verlangen ingeprogrammeerd, of simpelweg een 'menselijke' reactie op een fictief verleden? Karakter en zelfbewustzijn worden gebouwd met herinneringen, zo was de kern van het eerste seizoen, maar wat is dat eigenlijk waard als je je vooral herinnert wat je ingeprogrammeerd was om te doen? Die vraag geldt ook voor Dolores, die zichzelf aan nieuwe personages voorstelt als Wyatt, of Teddy, die van Dolores heeft geleerd wat de waarheid is, maar nog steeds geleefd wordt - nu door Dolores in plaats van de verhaallijn. Of is het nog steeds de verhaallijn?

Het tweede seizoen lijkt daarom mooi voort te borduren op wat het eerste seizoen begon; onderzoeken wie je eigenlijk bent als je jezelf bent. Wie je bent als je je eigen keuzes maakt. En ter discussie stellen wiens keuzes dat eigenlijk zijn; door wie ben je beïnvloed en hoe veel van je keuzes komt puur uit jezelf? Tegelijk lijkt Westworld, hoe interessant het nog steeds ook is, wel een deel van de magie kwijt te zijn. De onduidelijkheid in Dolores' verhaallijn in het eerste seizoen bleek te liggen in het vermengen van herinneringen met actuele belevenissen, William bleek de Man in Black te zijn, Bernard bleek Arnold te zijn. Die vragen zijn inmiddels beantwoord, dus waar is het volgende mysterie? Is dat er wel? Westworld 2 duikt in de geschiedenis van Delos - inclusief wie Delos is, wat hun drijfveren zijn en hoe William daarbij betrokken raakte - en diept zo het concept van de themaparken verder uit. Er wordt bovendien geëxperimenteerd met een volgende stap in de technologie van kunstmatige intelligentie; een vooruitziend kijker kan hier ladingen theorieën op baseren. Er is vermoedelijk nog een wereld van mogelijkheden. Meerdere, zelfs, en het wordt een uitdaging om die allemaal te ontdekken.

Westworld is een serie van HBO, die in Nederland bekeken kan worden door Ziggo-klanten met een Movies & Series (X)L-pakket. Afleveringen verschijnen wekelijks op maandag, na de uitzending in de VS op zondagavond.