Captain America: Civil War

In Captain America: Civil War wordt het verhaal van Steve Rogers voortgezet, terwijl intussen de wereld van de Avengers wordt verrijkt met een onderhoudend conflict én nieuwe, interessante personages. Marvel slaagt erin een film vol belangrijke personages gecentreerd te houden rond de hoofdfiguur en levert hiermee een sterk persoonlijk verhaal af, dat bovendien dient als stevige pilaar in wat komen gaat in het Marvel Cinematic Universe.

Hoewel Marvel een eindeloze reeks met elkaar verbonden films blijft uitbrengen, is het voor de incidentele bioscoopbezoeker niet altijd relevant om alle films gezien te hebben alvorens bij een nieuwe aan te schuiven. De laatste in de reeks, Ant-Man, stond helemaal op zichzelf en over een klein half jaartje kan elke newbie naar verwachting onvoorbereid Benedict Cumberbatch aanschouwen in Doctor Strange.

Bij Captain America: Civil War is de situatie echter iets anders. Hoewel de film niet te zwaar leunt op voorkennis, speelt het verhaal zich wel degelijk af in een wereld die al een flinke geschiedenis heeft. Het is de derde film in de Captain America-serie, maar naast dat het een vervolg is op Captain America: The Winter Soldier (2014) zet het ook verhaallijnen uit Avengers: Age of Ultron (2015) voort. Door de hoeveelheid personages uit Marvel-films van de afgelopen acht jaar die terugkeren in Civil War werd deze ook wel gekscherend Avengers 2.5 genoemd, omdat het naar verwachting niet echt over Captain America zou gaan, maar over een groep Avengers die het niet met elkaar eens zijn.

Captain America: Civil War: Hawkeye, Scarlet Witch, Captain America en Winter Soldier

Deze verwachting is niet geheel onterecht: Civil War kent meer (hoofd)personages dan de eerdere Avengers-films, en waar Captain America in zijn eerdere eigen films altijd de hoofdfiguur was, is er in de promotie van de film een grote rol weggelegd voor hoe Iron Man de grote tegenstander is van Steve Rogers. En natuurlijk zijn er de comics: in de verhaallijn Civil War van Mark Millar heeft zo'n beetje elk Marvel-personage een kleinere of grotere rol, wat betekent dat in het verhaal, dat in 2006/2007 als crossover event tussen diverse bestaande Marvel-titels werd gepubliceerd, zo'n beetje iedereen voorkomt.

De filmversie van Civil War zit echter minder vol met personages. De oplettende kijker telt echter wel acht van de tien in de filmserie aanwezige Avengers, plus een handvol figuren die in de toekomst wel eens deel uit kunnen gaan maken van het team. Dat is een flinke cast, maar het schrijversteam van Christopher Markus en Stephen McFeely, die ook de vorige Captain America-films en Thor: The Dark World schreven, betrokken zijn bij de tv-serie Agent Carter en verantwoordelijk zullen zijn voor de scenario's van de twee Infinity War-films, weten de cast efficiënt te balanceren. Er is zeker geen sprake van overdaad, en ook in het verhaal is dat goed te merken.

De verhaallijn van de comic Civil War draaide om de wens van de Amerikaanse overheid dat de grote hoeveelheid aan superhelden en burgerwachten zich zou registreren bij diezelfde overheid. Hun identiteiten moesten worden vastgelegd en de helden werden een soort super-agenten onder toeziend oog van S.H.I.E.L.D. Hier was Captain Steve Rogers het echter niet mee eens, en dus werd hij het doelwit van diezelfde S.H.I.E.L.D. en de groep superhelden die wel akkoord ging met registratie, geleid door Tony Stark.

De filmverhaallijn komt hier op een aantal punten mee overeen, behalve dat er in het Marvel Cinematic Universe niet echt sprake is van een welig tierende groep superhelden of een groot aantal verborgen identiteiten. Wel zijn er de Avengers, een zelfbenoemde groep beschermers van de mensheid, die nogal wat schade weten te veroorzaken in hun doen en laten en aan niemand verantwoording hoeven af te leggen. Na een incident waarbij een van de Avengers een situatie laat escaleren, is de grens bereikt en benadert de Amerikaanse overheid de heldengroep. Hen wordt verteld dat de wens bestaat dat de Avengers een overheidsorgaan worden en dat ze alleen kunnen worden ingezet in situaties die van bovenaf worden aangewezen. Of ze even voor deze afspraak willen tekenen. Zoals in de comics is Captain America het hier niet mee eens en net zoals in de comics maakt dat van hem een doelwit.

Captain America: Civil War: Steve en Tony

Captain America: Civil War is echter niet slechts een film waarin een in de comics populaire verhaallijn wordt herkauwd. Het is wellicht een direct vervolg op Age of Ultron, met het daarin nieuw aangestelde team Avengers in volle actie, maar ook op The Winter Soldier, dat draaide om de terugkeer van James 'Bucky' Barnes, Steve Rogers' beste vriend uit de jaren 40, als agent van Hydra. Barnes ging op de vlucht in dat verhaal en duikt hier weer op. Hij wordt betrokken bij een situatie die samenhangt met het verdrag waarmee de Avengers worden ingeperkt en wordt daardoor een doelwit. Natuurlijk komt Rogers voor hem op en zo worden politieke en persoonlijke motivaties, aan beide zijden van het conflict, met elkaar vermengd.

En het is de persoonlijke factor die Civil War onderscheidt van een Avengers-film en van de verhaallijn in de comics. Markus en McFeely, met terugkerende regisseurs Joe en Anthony Russo, nemen rustig de tijd om het verhaal op te bouwen en de spelers op de juiste posities te zetten. Allianties worden aangegaan en wrok wordt gekoesterd, naar aanleiding van gebeurtenissen in het begin van het verhaal, die leiden tot een nergens gehaaste opbouw naar een uitermate bevredigende verzameling momenten in de eindfase van Civil War. Dit is een film die overloopt van de superhelden, maar dát we te maken hebben met superhelden lijkt, zoals inmiddels wel vaker in de eigen Marvel-producties, steeds minder benadrukt te worden. In plaats daarvan toont de uitgever-als-filmmaker ons wie er achter de maskers zit en wordt het een conflict waar boezemvrienden tegenover sympathisanten, soldaten tegenover vechtersbazen, spionnen tegenover inbrekers en tienerjongens tegenover scherpschutters komen te staan.

Maar dat het een Marvel-film is die voortborduurt op een wereld die in de voorgaande twaalf films geleidelijk is opgebouwd, is nog prima te merken. Er is voldoende ruimte voor momenten die voor lezers van de comics of fans van de eerdere films (of beide) als kersen op de toch al best smakelijke taart zijn. Zo dient Civil War als de introductie van Black Panther op het witte doek. Hints naar deze Afrikaanse held (uit het fictieve land Wakanda) waren al te zien in eerdere films en zijn eigen film staat op de agenda voor 2018, maar in Civil War wordt een stukje van zijn origineverhaal getoond. Dat geldt ook voor Spider-Man, die al sinds 2002 in door Sony Pictures geproduceerde films verschijnt, maar dankzij nieuwe afspraken tussen Sony en Marvel nu ook in het Cinematic Universe gaat meespelen. Zijn introductie in Civil War zorgt voor duidelijkheid over hoe deze versie van Spidey tussen de grote helden past, en schept verwachtingen voor de solofilm die volgend jaar verschijnt: deze Spider-Man, nu gespeeld door een leeftijdsgeschikte Tom Holland, heeft zijn spinnenbeet al gehad en zit nog in het proces om een bekende held te worden. Zijn optreden in Civil War is daarom kort, en strict genomen compleet onnodig, maar wel een vermakelijke toevoeging. Vooral zijn jeugdige enthousiasme tussen de soms wat serieuze vechtersbazen geeft wat lucht in een film die niet duister, maar over het algemeen genomen toch wat serieus is.

Captain America: Civil War: Spider-Man

Die toonzetting valt met name op na het drietal 'grappige' Marvel-films dat aan Civil War vooraf ging: de komische Guardians of the Galaxy en Ant-Man, of de toch voor velen ietwat overdadige lolligheid in Age of Ultron deden bijna vergeten dat Marvel prima in staat is de meligheid binnen de perken te houden: de humor in Civil War is gepast en oprecht, zoals alle emoties dat overigens zijn.

Met een sterk verhaal dat zijn vele personages kundig balanceert en zijn emoties eerlijk naar buiten brengt is Captain America: Civil War een welkom nieuw hoofdstuk in het doorlopende verhaal over de Avengers. De kern uit Mark Millars comic wordt effectief naar film vertaald, oude banden worden verbroken, nieuwe banden worden gesmeed en de kijker krijgt een introductie in Phase 3 van Marvels filmreeks. Civil War stelt tevreden en maakt enthousiast en laat zien dat Marvel zijn kunstje voorlopig nog niet verleerd is.