Avengers: Age of Ultron
In de tweede uiting van de Avengers is alles meer: meer actie, meer dreiging, meer emotie en meer Avengers. De film slaagt erin een groots avontuur met een groep superhelden te vertellen, zonder de zetten uit de vorige film te herhalen, maar heeft ook moeite deze te overtreffen.
In 2012 wist Joss Whedon, tot op dat moment voornamelijk bekend van tv-series met een rijk kleurenpalet aan personages, de wereld te tonen hoe je een groep superhelden, ego's in hun eigen films, samenbrengt en een complex, maar gebalanceerd verhaal kunt gebruiken om ze allemaal een moment in de zon te gunnen terwijl ze intussen als team groeien. De film was het sluitstuk van Marvels Phase One, een filmverzameling waarin de helden werden geïntroduceerd als losse entiteiten voordat ze gezamenlijk een buitenaardse invasie moesten bestrijden.
De erop volgende films zoomden vervolgens weer in op de losse helden in verhalen waarin de losse Avengers verdacht afwezig waren in elkaars films. De beredenering is immers: er moet wel iets heel bijzonders aan de hand zijn, wil het nodig zijn de Avengers bij elkaar te roepen.
In Avengers: Age of Ultron is de initiële gezamenlijke inspanning er eentje die voor aanvang van de film al van start is gegaan: de groep wil de scepter, die Loki ooit gebruikte om zijn Chitauri-leger mee te commanderen, opsporen en veiligstellen. Geen slecht plan, omdat Hydra ermee aan de haal is gegaan en experimenten aan het uitvoeren is. Het is de scepter die ook voor een versnelling zorgt van waar deze film uiteindelijk om draait: Ultron. In een afwijking van de comics is de kunstmatig intelligente robot hier een creatie van, voornamelijk, Tony Stark, die in 2013 met zijn Iron Legion al liet zien dat er best het één en ander mogelijk is met betrekking tot zelfdenkende robots die hun steentje bijdragen in de strijd. Ultron, zo is het idee, is hier de doorontwikkeling van. Dat deze Ultron het al direct over een andere boeg gooit dan bedoeld is geen verrassing: Age of Ultron is een zomer-blockbuster; wat konden we anders verwachten?
Waar Whedon in de vorige film voornamelijk de taak op zich nam om de boel geleidelijk op te bouwen tot een spectaculaire finale, is er in dit vervolg geen reden meer voor geleidelijkheid. En dus komt het volledige team al bijzonder vroeg in actie. Nog voordat de titel in beeld verschijnt is het zestal bezig bijdehante opmerkingen te maken temidden van het bestrijden van een legertje slechteriken. Het straalt direct iets uit: dit is niet zomaar een superheldenfilm, dit is een Avengers-avontuur. Het is het eerste teken dat de film in principe bol staat van de actie, maar geeft ook al vroeg weer de ruimte aan persoonlijke momenten, en dat is uiteindelijk waar de film het sterkst in is.
Want meer dan in de vorige film, waar het verzamelen van de helden en het laten samenwerken de hoofdmoot is, onderzoekt Age of Ultron wat er nu eigenlijk omgaat in de Avengers zelf. Met name de twee die nog geen eigen film hadden, Clint 'Hawkeye' Barton en Natasha 'Black Widow' Romanoff, laten wat meer van zichzelf zien en blijken meer te zijn dan de harde agenten van het voormalige S.H.I.E.L.D. Natuurlijk heeft Scarlett Johansson al meer van haar personage kunnen laten zien in de eerdere films, maar Jeremy Renner krijgt nu, in zijn derde optreden als Barton, eindelijk de gelegenheid eens toe te lichten wie Hawkeye nu eigenlijk is buiten de Avengers. Het is een welkome toevoeging in een actiespektakel als deze om eens te laten zien wie dat personage eigenlijk echt is, en Whedon doet het stiekem met alle Avengers; is het niet door ze hun eigen spotlight te geven, dan is het wel door de speciale gaven van één van de nieuwe personages, Wanda Maximoff (Elizabeth Olsen). Zij is door experimenten van Hydra, Marvels huisband onder de criminele organisaties, voorzien van, om het maar eenvoudig te houden, magische krachten en biedt kijkers een blik in de diepste angsten van de grote helden. Deze angsten drijven hun acties en zo wordt een verhaal over een moordzuchtige, zelf-replicerende robot meer dan een simpel vechtpartijtje.
Het is ook de aandacht voor de diverse helden waarin de film zichzelf weet te redden van het blockbustervirus. Ultron wordt namelijk niet, ondanks bijna vijftig jaar stripgeschiedenis om op te bouwen, neergezet als de meest geïnspireerde schurk om het tegenop te nemen. Met een weinig genuanceerd doel om min of meer de wereld te vernietigen heeft de robot alles in huis om een afgezaagde campy schurk te zijn. De reden dat hij dat niet is, is James Spader, die de robot in stem en beweging vertolkt met een gelaagdheid die subtiel genoeg is om Ultron te gaan zien als een persoon, in plaats van een kunstmatige intelligentie. Hij weet te impliceren dat Ultron over een diepte beschikt, maar krijgt onvoldoende ruimte om die tentoon te stellen. Het is goed mogelijk dat de plot simpelweg te vol zit om ook nog eens de mechanische, door het internet gevoede geest van de titelheld te onderzoeken, maar het heeft als effect dat zijn verhaallijn slechts de magere bodem is waarop een verder bomvol avontuur wordt gebouwd.
Geheel volgens de verwachtingen van een film die de naam Avengers draagt zit ook Age of Ultron namelijk vol met momenten die vooral voor fans om te smullen zijn. Naast de rustmomenten, die niet alleen de personages maar ook de kijker de gelegenheid geven even op adem te komen, weet Whedon situaties te creëren waarin elke superheld een moment heeft om centraal te staan, al dan niet samen met of tegenover een andere held. Vooral Bruce Banner krijgt hier de aandacht, als de wetenschapper die zichzelf nog immer gekweld voelt door zijn conditie, maar daar mede door de steun van zijn vrienden veel minder onder gebukt gaat dan in het vorige avontuur. De interactie tussen de Hulk en de andere helden geeft de film een aantal momenten die variëren van liefdevol tot opzwepend en laten zien dat het groene monster meer is dan precies dat.
Waar Age of Ultron echter de meeste fans mee bedient is de stevige blik op de toekomst. De film is de tweede van, voor zover op dit moment bekend, vier uitingen over de heldengroep en neemt voorzichtig stappen om de algehele verhaallijn van het Cinematic Universe, en de ontwikkeling van het team, verder voort te stuwen. Er worden nieuwe personages geïntroduceerd en oude personages opnieuw belicht, en deze vijfde film van Phase Two is alweer de derde om aan de kijker toe te lichten dat er in het universum iets aan de hand is met een aantal waardevolle objecten. De informatie is op een natuurlijke manier verweven in de gebeurtenissen van dit avontuur, net als de bescheiden bijdragen van andere bekende MCU-helden. Evenwicht is, net als in de vorige Avengers, een belangrijke factor in dit hoofdstuk van de saga. Het zorgt ervoor dat het ene fan-moment het andere plot-moment niet overheerst en dat een zit van tweeënhalf uur voelt als slechts tweederde daarvan.
Maar aan het einde van de rit, hoewel nog zo genoten, is het moeilijk het gevoel af te schudden dat het eigenlijk allemaal niet zo vreselijk boeiend was. De losse momenten zijn stuk voor stuk leuk, of interessant, of geweldig, of mooi, en ze lijken elkaar moeiteloos aan te vullen om tot een passend geheel te komen, maar onder de bovenlaag zit een té standaard schurkenverhaal om echt lof te oogsten. De achtbaanrit die Age of Ultron is gaat langs alle juiste pieken en dalen, maar het uitzicht vanaf de top valt eigenlijk tegen.
