Doctor Who: Kill the Moon en Mummy on the Orient Express
"I'll slap you so hard you'll regenerate." Ik denk niet dat er, althans in de vernieuwde serie van Doctor Who, ooit zo'n conflict is geweest tussen de Doctor en zijn companion. En toch is het niet eens zo onverwacht, want de spanning bouwde dit seizoen langzaam op.
Het begon wellicht al in Deep Breath, toen Clara zonder hulp van de Doctor moest zien te ontsnappen aan de Half-Face Man. Het was het begin van een meer donkere Doctor, waar gedurende het seizoen wat nuance in kwam, maar de meer zakelijke benadering van de Doctor, met zijn minder gevoelige 'bedside manner' werkte langzaam in op Clara, en in mindere mate op Danny die, zoals we meekregen in Kill the Moon (en Mummy on the Orient Express), haar thuisfront is. Want hier was het niet de Doctor die uit tactische overwegingen Clara even voor zichzelf liet vechten; het was de Doctor die, wellicht goedbedoeld, Clara hopeloos in de steek liet.
En waarvoor eigenlijk? Voor een vraagstuk dat Clara voor de keuze stelt om ofwel de wereld mogelijk in gevaar te brengen, ofwel een onschuldig leven te beëindigen. Een vraagstuk waar de Doctor, met al zijn ervaring en wijsheid, bij zou kunnen assisteren, maar wat hij niet wilde. Misschien zag hij in wat voor vreemd onzinverhaal Kill the Moon eigenlijk was. Want laten we daar even op in gaan.
Kort samengevat vertelt Kill the Moon ons dat, in de wereld van Doctor Who, de maan stiekem een ei is van een miljoenen jaar oud beest, en dat ei staat in 2049 op het punt van uitkomen. Het is een creatief idee. Origineel ook, maar het vereist van het publiek wel een ruime verbeelding. Immers; als zo'n ei op een gegeven moment uitkomt, het beest wegvliegt en toevallig direct een nieuw ei 'legt' (van dezelfde grootte), wordt er in slechts enkele handelingen gebroken met logica in biologie, natuurkunde en geloofwaardigheid. En dit soort fundamentele veranderingen hebben een grote impact op toekomstige verhalen: in elk verhaal dat zich na 2049 afspeelt, waarin toevallig de maan voorkomt, is het onmogelijk om uit te gaan van bestaande kennis van de maan. De Doctor noemde de maanzeeën bij naam; in toekomstige verhalen zullen die niet meer bestaan. Vlaggen die bij welke maanlanding dan ook geplant zijn op de oude maan, zullen niet meer voorkomen op de nieuwe maan. En zo voorts. Je kunt je afvragen of een eenvoudige aflevering wel zo'n verandering zou moeten willen maken in het universum van de serie. Moffat rebootte het complete universum in zijn eerste seizoen; dat was een enorme stap, maar zoiets kun je doelbewust doen om, als schrijver, je eigen richting te kunnen kiezen. Hier is het toch anders. Overdreven. En ongeloofwaardig.
Gelukkig was het hele maanverhaal niet het meest interessante onderdeel van Kill the Moon. Doctor Who dook diep in het conflict en toonde zich van z'n meest duistere kant: ruzie tussen Doctor en companion. Ruimte voor Jenna Coleman om eens haar vrouwtje te staan; je maakt me nijdig, Doctor, en dat pik ik niet. Het was een krachtige scène, eentje waar zelfs schrijver Peter Harness zich over afvroeg hoe kijkers het zouden ervaren. Haar tirade richting de Doctor toonde haar volwassenheid, liet zien dat ze jaren ervaring heeft als oppas en nu docente. Het legde in de aflevering erna ook bloot wat de relatie tussen Clara en de Doctor langzaam is geworden; lekker samen op avontuur, maar Clara is het zat om niet serieus genomen te worden door de Time Lord. Ze is geen Rose of Martha, die zwijmelend naast de Doctor leefden. Ze is ook geen 'best friend' zoals Donna of Amy dat waren. Ze is haar eigen persoon, en gelukkig maar.
Mijn verbazing was echter aanzienlijk toen Clara aan de zijde van de Doctor de Orient Express betrad. Okay, uit dialoog werd duidelijk dat er zich enkele weken hebben voltrokken sinds het einde van Kill the Moon en dit reisje was, in principe, het laatste. Maar het hele statement van "ik hoef je niet meer te zien" werd er wat door ontkracht. Ik had een aflevering zonder Clara verwacht en een eventuele terugkeer die meer voortkwam uit een Doctor die wellicht een excuus aan te bieden had alvorens Clara weer aan boord van de TARDIS kwam. In plaats daarvan zien we een Clara die toch niet zo heel erg boos is (en okay, het is wel zo dat Danny haar dat inzicht bood in de vorige aflevering) en een Doctor die eigenlijk totaal niet om wil gaan met het persoonlijke aspect van hun relatie. De serie dook de emotionele diepte in, maar durfde daar blijkbaar toch niet te lang te blijven hangen. Wellicht bang om het jongere publiek teveel vervreemden? Doctor Who is nou eenmaal geen serie voor slechts volwassenen en dus niet voor volwassen emoties en situaties? We hebben natuurlijk nog vier afleveringen dit seizoen: er kan nog van alles gebeuren, ook op dit vlak.
De Mummy dan. Een ouderwets Doctor Who-monster dat na een aflevering onderzoek niet blijkt te zijn wat het leek. Het toont één van de mooiste kanten van deze serie: dat monsters niet altijd monsters zijn, en dat je met samenwerken en nadenken verder kunt komen dan met vechten en schieten. Hier was dat letterlijker dan ooit, door te tonen dat de Mummy niet beschoten kan worden en met een samenwerkende groep slimmeriken om uit te zoeken wat 'The Foretold' precies is. Natuurlijk moest de conclusie liggen in het feit dat de Doctor de slimste persoon in de kamer is, maar hij moet nu eenmaal af en toe ook de held kunnen zijn. Wel is de razendsnelle oplossing er eentje waar wat vraagtekens bij passen: de Mummy is een soldaat en simpelweg zeggen dat je je overgeeft lost het hele probleem op? Zelfs na een keer herkijken is het moeilijk om aan te nemen dat het ten eerste zo simpel is en dat ten tweede deze oplossing ontdekt kan worden door middel van rede. Maar het mysterie maakte er in ieder geval een boeiende aflevering van.
Het was overigens ook visueel een mooie aflevering en dat is iets dat het hele seizoen al naar voren komt: het ontwerp van sets en kostuums is gelikt, gestroomlijnd, kleurrijk en alles samengenomen gewoon heel erg mooi. Deze aflevering had een klassieke trein als basis die er prachtig uitzag, maar ook de TARDIS, die dit seizoen weer een kleine update kreeg ten opzichte van het laatste avontuur van Matt Smith, is een lust voor het oog. Wat een contrast vergeleken met het, in Standard Definition geschoten, eerste seizoen in 2005, waar Doctor Who toch wat goedkoop aanvoelde. Het is een prestatie van de production designers en cinematografen dat de serie er niet als een gelikte Amerikaanse serie uitziet, maar nog steeds lekker Brits, terwijl de kwaliteit van het scherm spat.
Kleine observaties tot slot: het thema van het bellen naar de TARDIS werd even aangestipt toen de Doctor aangaf dat 'Gus' wel eens heeft geprobeerd de Doctor telefonisch uit te nodigen. In The Big Bang zagen we dat de Doctor gebeld werd en in zijn reactie iets riep over de Orient Express. Het telefoon-thema loopt al sinds de start van seizoen 7b en lijkt toch langzaam iets te zijn dat verderop dit seizoen terug gaat komen (en zo niet, dan is Moffat weer een long game aan het spelen en zien we er in seizoen 9 misschien iets van). De andere verhaallijn, van de overleden personages die opduiken in 'de hemel', was opvallend genoeg afwezig, terwijl juist Mummy on the Orient Express het overlijden van personages als hoofdthema had. Hopelijk krijgen we in Death in Heaven, de seizoensfinale, ook hier een verklaring voor.
Bonusje van Mummy was overigens de aanwezigheid van zangeres Foxes, die aan boord een cover van Queens Don't Stop Me Now zong. De BBC heeft deze cover vrijgegeven als videoclip, en die kunnen we je natuurlijk niet onthouden:
