CD: Amon Tobin - ISAM
Amon Tobin is de grootste naam onder het Ninjatune-label. Daarnaast is hij samen met onder andere Aphex Twin en Autechre één van de pioniers op het gebied van experimenteel-elektronische muziek. De kans bestaat echter dat velen dit jaar pas voor het eerst van deze Braziliaan gehoord hebben. Afgelopen maanden bracht hij namelijk zijn imponerende audiovisuele show, die geheel in het teken van ISAM staat, naar Lowlands en de Melkweg. Met een decor bestaande uit interactieve, lichtgevende blokkentorens die continu van gedaante leken te verwisselen wist hij menig bezoeker versteld te doen staan. De vraag is nu of ISAM ook weet te imponeren zonder de ondersteuning van beeld.
Amon Tobin is van origine een DJ die voornamelijk een mengelmoes produceerde van jungle, drum ’n bass, IDM (intelligent dance music), downtempo en jazz. Een paar van zijn grootste wapenfeiten binnen deze stijl zijn de albums Permutation (1998) en Supermodified (2000). In 2007 bracht hij Foley Room uit, die de richting naar ISAM achteraf gezien al leek te voorspellen. Amon Tobin stond er al bekend om een samplekunstenaar te zijn, op ISAM gaat hij nog een stap verder door alleen met eigen opnames te werken. Aan de hand van field recordings (het opnemen van natuurlijk geluid) heeft hij snippers geluid verzameld en deze vervolgens gedigitaliseerd. Zelf heeft hij aangegeven dat dit zijn manier was om controle te krijgen op de natuur. Het resultaat van deze samplemoes laat voor zich spreken. Als een schilder neemt hij verschillende stijlen en structuren van zijn klankenpalet en haalt deze als dikke klonten langs zijn doek.
Opener 'Journeyman' zet al direct de toon met een organisch brouwsel van variërende soundscapes en stijlen. Een eerste indruk zal hierbij net zo onsamenhangend zijn als de muziek zelf. De klanken zijn kleine raadsels en vooral 'nieuw'. Een structuur is echter ver te zoeken. 'Piece of Paper' is van vrij korte duur maar beukt en dreunt terwijl in reverb gedrenkte voicesamples een onheilspellend sfeertje oproepen. 'Goto 10' lijkt met de muziekmode mee te gaan door hier en daar enkele dubstepinvloeden te laten ontsnappen. De typische breaks lijken echter te imploderen. Dit is wel één van de weinige nummers die binnen een vaste structuur functioneert. Op het downtempo 'Lost & Found' wordt geëxperimenteerd met verstoorde zang. Deze vocalen wekken een rustgevend, haast psychedelisch, effect op. De beats die hij hier produceert lijken opvallend genoeg direct door hem kapot gekauwd te worden. Het folky akoestisch gitaartje dat het nummer afsluit is al net zo onverwachts. 'Wooden Toy' is meer liedjesgericht. De zang is helder maar door een dik filter van delay gehaald. De ondersteunende melodie stuitert nerveus door het gehele nummer. Het gebruik van abstracte patronen wordt nog eens benadrukt in 'Mass & Spring' waarop het lijkt alsof hij de beatpatronen als knikkers op de grond laat vallen. Waarschuwing voor diegenen die deze muziek graag onder invloed van geestverruimende middelen beluisteren: het wordt hier allemaal wat grimmiger en staat garant voor een bad trip.
Vanaf 'Calculate' is er een verandering merkbaar binnen het album. De algehele stijl gaat hier nog meer tegen het pure gebruik van field recordings aanzitten en is allemaal wat liever dan voorgaande nummers. Dit lieve, haast kinderlijke, komt goed naar voren op 'Kitty Cat'. De Cocorosie-achtige vocalen zingen: "Kitty kitty cat, where'd you get that" en "You just play the song I never played before". Deze laatste zin is eigenlijk allesomvattend voor het album. ISAM is als een eerste avontuur in een verre jungle waarbij je jezelf bang in je tent afvraagt wat al die geluiden zijn en waar ze vandaan komen. 'Bedtime Stories' doet denken aan de nachtmerrietechno van Aphex Twin. Prettig klinkende belletjes worden afgelost door rusteloos gedreun. Na twee minuten komt de dubstep weer om de hoek kijken. 'Night Swim' brengt onsamenhangende opnames samen met onheilspellende avant-gardistische klanken. Het nummer opvulling noemen zou niet rechtvaardig zijn. Het is onderhand wel duidelijk dat Amon Tobin bij elk nummer een duidelijke bedoeling heeft die zijn bijdrage levert aan één geheel. Op 'Dropped From The Sky' trekt Amon Tobin nog eenmaal zijn trukendoos open met een songstructuur die in zeven minuten al zijn invloeden nog eens etaleert. Ambient, downtempo en wispelturige klanken zetten een stijl neer die bij vlagen doet denken aan een videogamesoundtrack.
Amon Tobin in zijn interactieve decor
Het woord 'album' lijkt haast een ongepaste benaming voor ISAM. Dat Amon Tobin de ambacht van het samplesmeden als een vakman verstaat laat hij op deze plaat zien als geen ander. Vergeet daarbij ook niet dat de visuele show waarmee hij dit album neerzet een totaalervaring vormt waar menig (elektronisch) artiest jaloers op kan zijn. Door de vloedgolf aan samples en stijlen moet het album echter wel aan consistentie inleveren. Hij lijkt te veel ideeën in één album te willen stoppen en komt zo met een eindresultaat dat zeker niet voor iedereen weggelegd is. Met ISAM moet je geen technoalbum, beukplaat en zelfs geen IDM-album verwachten. De futuristische atmosfeer die neergezet wordt is echter vernieuwend en niets minder dan een interessante luisterervaring.
