Film: A Serious Man
1967, het middenwesten van de VS. Nerdy bolleboos Larry Gopnik heeft een vrouw, twee kinderen, een huis, een auto en een baan als natuurkundedocent. Zijn kinderen zijn typische tieners die voor een boel lawaai zorgen en zijn werkloze broer Arthur woont al een tijdlang tijdelijk bij het gezin in, maar op zich heeft Larry weinig reden tot klagen. Deze status-quo wordt echter volledig en onomkeerbaar doorbroken. Zijn vrouw wil van hem scheiden en heeft zelfs al iemand gevonden om mee te trouwen, een van zijn studenten drijft hem in het nauw met een omkooppoging, zijn vaste aanstelling bij de universiteit lijkt op losse schroeven te staan en de rabbijnen bij wie hij advies zoekt (Larry is namelijk Joods), sturen hem met loze wijsheden en onbeantwoorde vragen naar huis.
De ogenschijnlijk niks met de rest van de film te maken hebbende proloog doet eerder een bovennatuurlijke thriller met horrorelementen vermoeden, maar de nieuwe Coen-brothers-film A Serious Man is toch echt een zwarte komedie. Kozen de regisserende broers bij hun vorige film (Burn After Reading, ook een komedie) nog voor grote namen als George Clooney en Brad Pitt, deze keer krijgt een keur aan onbekende acteurs de kans zich bij de kijker in de kijker te spelen. Een groot aantal van hen heeft hier dankbaar gebruik van gemaakt.
Michael Stuhlbarg zet als Larry een perfecte schlemiel neer die zijn leven in een steeds verder versjteerde poel van ellende ziet veranderen. Wil God hem iets duidelijk maken of is het allemaal toeval en moet hij de dingen maar accepteren zoals ze zijn? Van de personages die hem een boel sores bezorgen, zijn vooral de falende student Clive (beginneling David Kang) en de nieuwe liefde van zijn vrouw, Sy (Fred Melamed), gedenkwaardig. De jonge rabbijn Scott (Simon Helberg) is een volslagen verkeerd verstaander die de wanhopige Larry kansloos probeert op te beuren met een ode aan de schoonheid van de parkeerplaats. Net zo weinig nut heeft het praatje dat Larry later heeft met de oudere rabbijn Nachtner (George Wyner). Hij houdt een heel verhaal over een tandarts die de tekst “help me” in de binnenkant van het gebit van een patiënt aantrof om vervolgens naar een enorme anticlimax toe te werken. Beide praatjes met beide rabbijnen zijn een komisch en agnostisch genot, maar de tofste oneliner van de film gaat zonder twijfel naar Clives vader (Stephen Park). In een discussie met Larry over de omkooppoging van Clive weet zijn vader het zo te praten dat Larry er niet onderuit komt Clive een voldoende te geven. Stomverbaasd over de redenering van Clives vader krijgt Larry van hem het advies om het mysterie maar gewoon te accepteren.
De verhaallijntjes rondom Larry's tienerzoon Danny (Aaron Wolff) maken amper indruk. Het subplot waarin hij een schoolgenoot nog geld schuldig is en daardoor steeds wordt achternagezeten, is vanwege het running gag-effect nog aardig. Maar waarom er scènes zijn gefilmd waarin hij stoned zijn bar mitswa probeert door te komen, is een raadsel. Het is in ieder geval niet omdat ze de dunne plot voortstuwen of grappig zijn. Het gevolg van deze sjofele subplots is dat Wolff zelf ook amper indruk maakt. Hetzelfde geldt voor Jessica McManus (als dochter Sarah) en Sari Lennick (als moeder Judith). Net als Wolff zijn ze debutanten en net als Wolff krijgen ze amper scènes waarin ze hun kwaliteiten kunnen tonen. Lennick heeft daarnaast ook nog de pech dat ze veel scènes met de perfect op dreef zijnde Melamed deelt, waardoor ze automatisch tweede viool moet spelen.
Wat ook jammer is, is dat de film niet is opgebouwd als een goed doortimmerd verhaal maar meer als een opeenstapeling van komisch foutloos getimede sketches. Het heeft een beetje de “en toen gebeurde er dit, en toen gebeurde er dat”-bijsmaak waar de juffrouwen en meneren op de basisschool al voor waarschuwden. De ene acteur lost de andere af voor weer een nieuw, geestig fragment.
Ondanks het los-zand-gevoel door de fragmentarische verteltrant is A Serious Man een goed getimede zwarte grap die bloedserieus doch uitermate smakelijk verteld wordt. Zo'n beetje alle bijrollen (afgezien van Larry's gezin) zijn memorabele karakters die door hun vertolkers zeer jofel worden neergezet. Michael Stuhlbargs Larry die mesjokke wordt van alle rampspoed is de juiste antiheld op de juiste plek. En voor wie wil is er de moraal dat Gods wegen ondoorgrondelijk zijn en dat we dat moeten accepteren.
