CD: Portishead - Third

Het is behoorlijk knap van een band die nooit de sterrenstatus van algehele wereldfaam heeft gehaald: de HMH uitverkopen zonder tien jaar in Nederland te zijn geweest, terwijl de fans al bijna even lang droog stonden wat betreft nieuw muzikaal materiaal. 1998 was het jaar waarin Portishead hun laatste geluidsdrager als wapendrager presenteerde, een weergaloze liveset in NY. Begin april stond de HMH een soortgelijke ervaring te wachten. De anticipatie was hoog, het nieuwe materiaal maar net bekend en de sfeer was intens. Had Portishead het in zich om, na dé beste triphopband te zijn geweest, nu verfrissend en inventief uit de hoek te komen? Een volmondig "JA" is het enige antwoord.


Portishead's derde studio-album, toepasselijk en eenvoudig Third genaamd, is een ommezwaai. Een ruk aan het stuur op de triphopweg die de band in het vorige millennium onder de banden vond. Het vehikel van Portishead zocht een ruiger terrein op, waar het losse zand achter hen aan stoof, de bochten scherper werden en het uitzicht op de horizon een vage schim was. Third is dan ook een spannende en dampende plaat geworden waarop het bewegwijzeringsbordje "Triphop" mijlenver achter is gebleven.

De opener 'Silence' refereert nog licht aan de glorietijd van de band. Bezwerende toetsen, een trage baspartij en een snerpende gitaren leiden de magistrale vocalen van Beth Gibbons in. Ijzig edoch warm, ferm maar toch zachtmoedig, stoer en ook lief. Zo klinkt de kameleon Gibbons op deze plaat. Op 'Hunter' zet ze de lieflijke toon voort, maar op 'Nylon' komen de katachtige uithalen tevoorschijn. In 'The Rip' worden vervolgens de lichten gedimd en wordt een hartverscheurend ingetogen intro omgevormd naar een prikkelende electrotrack die zijn weerga niet kent. De band heeft zijn artistieke inhoud niet verloren in het laatste decennium en heeft zelfs enkele eigenschappen weten uit te diepen in hun nieuwe stijl. Het resultaat is een kinetisch, bezeten en veelgelaagd album met een afwisselende uitstraling. 'We Carry On' en 'Machine Gun' klinken bijvoorbeeld grilliger dan ooit, de gevoelige triphopklanken kwamen daar niet eens in de buurt. 'Small' doet dan weer denken aan een arthouse soundtrack waarin Sigur Rós en Portishead de vrije hand kregen.


Third zal voor vele fans even wennen zijn, maar de band toont hier zoveel muzikale capaciteit dat je bijna niet om de plaat heen kan. Vernieuwend en toch Portishead, zet je TomTom uit en volg de route die de groep voor je heeft uitgestippeld. Dwars door een uitermate spannend muzikaal landschap.


Label: Universal Datum: April 2008 Waardering: