Verhoor mariniers maakt treinactie 'iets duidelijker'

De nabestaanden van de Molukkers die in 1977 een trein kaapten bij De Punt hebben iets meer duidelijkheid gekregen over wat er gebeurde tijdens de bevrijdingsoperatie destijds. De laatste van elf daarbij betrokken mariniers die werden verhoord, erkende woensdag voor de rechtbank in Den Haag dat hij van dichtbij op de enige vrouwelijke kaapster had geschoten.

Deze commandant, met codenaam 2C, trof Hansina Uktolseja liggend aan. Ze was gewond geraakt door kogels van scherpschutters. Hij herkende haar meteen, zei niets maar schoot twee korte salvo's op haar met zijn pistoolmitrailleur. Ze had nog bewogen en iets geroepen. 2C had dat deels al in een boek gezegd, maar zei het nu onder ede.

Zijn buddy in die coupé had dinsdag ook gezegd dat hij met zijn revolver had gevuurd op "een beweging". De twee mariniers legden tegenstrijdige verklaringen af. Ook rond het doodschieten van de gewonde Max Papilaja elders in de trein was dit het geval.

Aangespannen
De zaak is aangespannen tegen de staat, niet tegen de getuigende mariniers, en draait om de vraag of de kapingsleider en de vrouwelijke kaper in een vuurgevecht omkwamen zoals de regering altijd heeft beweerd, of van dichtbij werden geëxecuteerd zonder dat ze nog een bedreiging vormden. Dat laatste is tegen de regels.

De trein was destijd gekaapt door Molukse jongeren. Ze wilden Nederland onder druk zetten om een eigen Molukse staat mogelijk te maken. Die was ooit aan hun ouders beloofd, waaronder KNIL-soldaten zaten die daarom samen met Nederland tegen Indonesië vochten. Maar de Molukken werden uiteindelijk Indonesisch.

Trainden
Alle mariniers bevestigden dat duidelijk was dat ze kapers moesten uitschakelen of gevangen moesten nemen als ze zich overgaven of gewond zouden zijn. Ze trainden daar op. Het beeld doemt echter op dat ze in de trein, in alle chaos en troep, meteen hebben geschoten. Hansina werd gevonden met haar handen omhoog.

Volgens advocaat Liesbeth Zegveld is het de nabestaanden in het proces tegen de Staat vooral te doen om waarheidsvinding. Ze vindt dat de verhoren hun vermoedens hebben bevestigd dat het tweetal is gedood zonder acute noodzaak. Dat is volgens haar moord.

Vervolgd
De mariniers kunnen niet meer strafrechtelijk worden vervolgd. Zegveld denkt nog na of ze tegen sommigen aangifte van meineed gaat doen. Volgens haar was het overduidelijk dat de mariniers waren voorbereid op hun verhoor en dat ze hadden afgesproken niets over elkaar te verklaren. Ook omzeilden ze in haar ogen heikele punten die op de geluidsband stonden maar die de mariniers "totaal niet herkenden".

Zegveld gaat overigens niet meer door met een verklaring van een anonieme marinier, die beweerde dat politiek Den Haag destijds een geheime instructie had gegeven. Die zou inhouden dat alle kapers het niet mochten overleven. Alle mariniers wezen dat als "klinkklare onzin" van de hand.

Update 19.23 uur
Uit de verhoren van de mariniers is niet gebleken dat zij onrechtmatig hebben gehandeld tijdens de beëindiging van de treinkaping bij De Punt in 1977. Dat zei een woordvoerder van Defensie namens de Staat.

De mariniers hebben toegegeven dat ze van dichtbij hebben geschoten, maar de Staat gaat er volgens de woordvoerder nog steeds van uit dat volgens de instructie is gehandeld. Die hield in dat ze de gegijzelden veilig moesten stellen en de kapers moesten uitschakelen tenzij ze zich duidelijk zichtbaar overgaven. Deze kapers deden dat niet, meende de woordvoerder.

Drie van de negen kapers hebben het wel overleefd, benadrukte hij. Bij de bevrijdingsactie kwamen overigens ook twee treinpassagiers om het leven.

Er zou niets zijn gebleken van een geheime instructie vanuit de regering om alle kapers te doden, aldus de woordvoerder. Alle mariniers hebben die bewering tegengesproken.

Op 25 oktober komt een tussenvonnis. Daarna komen de eisers en de verdediging nog aan bod en volgt later een uitspraak.

Verhoor mariniers maakt treinactie 'iets duidelijker' (Foto: ANP)