NSA-besluiten van Obama slechts een aanzet
President Barack Obama houdt vrijdag een toespraak over het afluisterprogramma van de Amerikaanse overheid. Maar zijn plannen zullen niet meer dan een aanzet zijn tot hervormingen, omdat hij ook het tot op het bot verdeelde Congres en de rechterlijke macht mee moet krijgen.
De felste discussie gaat over het lukraak verzamelen van telefoongegevens van miljoenen Amerikaanse burgers. Obama zal zeggen dat hierin verandering moet komen, maar hoe dat precies moet gebeuren zal hij volgens ingewijden overlaten aan het Congres. De wetgevers zijn het echter met elkaar over van alles oneens, over of het vergaren van data door moet gaan tot over wie de verzamelde gegevens moet beheren.
Zelfs een breed gedragen voorstel om een onafhankelijke privacybewaker op te nemen in de geheime rechtbank die het bespioneren van Amerikaanse staatsburgers moet goedkeuren wordt lastig om er door te krijgen. Het is een van de 46 aanbevelingen die een adviescommissie van de regering heeft gedaan, maar binnen de rechterlijke macht leven bezwaren. Een invloedrijke rechter liet deze week weten dat de privacy-advocaat overbodig is en andere tegenstanders betwijfelen of een dergelijke advocaat enige grondwettelijke standing heeft.
Er zijn dus grote twijfels over de praktische gevolgen van de besluiten die Obama vrijdag in zijn toespraak bij het ministerie van justitie bekend zal maken. De inlichtingendiensten dringen er op aan de kern van de spionageprogramma's intact te laten, terwijl privacybewakers vrezen dat de veranderingen die de president doorvoert grotendeels cosmetisch zullen zijn.
Aanleiding voor de herziening van het programma zijn de onthullingen door voormalig NSA-medewerker Edward Snowden over de geheime Amerikaanse afluisterpraktijken in binnen- en buitenland. Voor Obama wordt het waarschijnlijk eenvoudiger om de buitenlandse spionageprogramma's aan te passen dan de binnenlandse. Zo kan de regering zonder toestemming van het Congres of de rechterlijke macht twee aanbevelingen overnemen die betrekking hebben op het internationale spionagewerk: enige privacybescherming voor buitenlandse burgers een aanscherping van de protocollen voor het bespioneren van buitenlandse leiders. Of dit genoeg is om de boosheid van buitenlandse bondgenoten weg te nemen valt te bezien.