Mr Brexit is afgetreden

Krap twee dagen na premier Theresa May op haar buitenverblijf 12 uur lang de koppen van haar kabinet tegen elkaar heeft geslagen, om ze eindelijk eensgezind achter een Brexit-plan te krijgen, is Brexitminister David Davis afgetreden. Daarmee lijken de Britten weer helemaal terug bij af, en komt van voortvarende Brexitbesprekingen met de EU voorlopig vermoedelijk weinig terecht.

Twee jaar geleden stemde 52 procent van het Britse electoraat om de Europese Unie te verlaten. Dat kwam voort uit toenmalig premier David Camerons wens om voor eens en altijd af te rekenen met ruzie in de Conservatieve Partij over de EU. Het was de bedoeling te winnen, maar Cameron verloor, en de ruzie in de partij duurt nog altijd voort.

De afgelopen maanden probeerde de Britse regering met de EU over de uittreding te onderhandelen, zonder dat er iets van eensgezindheid in de Conservatieve Partij was te bespeuren. Tot ongenoegen van Brussel bleven harde en zachte Brexiteers in Theresa Mays kabinet elkaar het vuur aan de schenen leggen, zonder dat duidelijk werd wat Londen nu eigenlijk wilde.

Doorbraak
Vrijdag bracht May de hele dag met haar kabinet in haar buitenverblijf door om een doorbraak te forceren: om met één standpunt naar Brussel te kunnen gaan om eindelijk efficiënt te kunnen onderhandelen. Dit leek aanvankelijk te lukken. Onder invloed van minister van Financiën Philip Hammond werd aangestuurd op een economisch gunstige zachtere Brexit: het Verenigd Koninkrijk zou bepaalde regels van de EU blijven volgen, en de mogelijkheid voor EU-ingezetenen en Britten om naar elkaars territoria te verkassen zou in significante mate intact blijven.

Mays ogenschijnlijke meesterzet was om vooraf één van de vijf Brexiteers in haar kabinet aan boord te krijgen: Michael Gove. Ondanks dat hij de populaire doch maffe minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson kort na het Brexitreferendum een mes in de rug stak zodat laatstgenoemde geen premier werd, sprak Gove onlangs de volgende wijze woorden: "Het perfecte moet nooit de vijand van het goede worden."

Gove bedoelde hiermee dat het 'perfecte Brexit-idee', namelijk het volledig doorsnijden van alle banden met de EU, een 'goede oplossing' niet in de weg moest staan: een voor beide partijen acceptabele en werkbare oplossing voor de uittreding van het Verenigd Koninkrijk.

Dit idee hield Boris Johnson, zij het met de nodige tegenzin, aan boord. Echter maakt het aangekondigde vertrek van Brexitminister David Davis duidelijk dat Theresa May toch tekort is geschoten.

Twijfels
Het 'perfecte Brexit-idee' wat David Davis niet meer ziet gebeuren, en waarom hij opstapt, is de belofte van Theresa May om zowel de interne markt als de douane-unie van de EU te verlaten. May presenteerde vrijdag namelijk plannen waarbij Groot-Brittannië veel EU-regels nauwgezet blijft volgen, binnen wat zij een "gezamelijk douane-gebied" noemt. Davis heeft grote twijfels of het binnen dat raamwerk wel mogelijk voor het Verenigd Koninkrijk zal zijn om zelf handelsakkoorden te sluiten.

Een eigen handelsbeleid is een zogeheten red line voor de Brexiteers: indien het houden aan EU-regels dit bemoeilijkt of zelfs onmogelijk maakt, wordt dit beschouwd alsof het Verenigd Koninkrijk een zogeheten vazalstaat van de EU is: het moet dan EU-regels volgen zonder hier invloed op te hebben. Brexiteers beschouwen dit als the worst of all possible worlds.

Oppositiepartij Labour spreekt van een chaotische situatie en stelt dat premier May geen autoriteit meer over heeft. De invloedrijke Conservatieve Brexiteer-parlementariër Jacob Rees-Mogg denkt dat het nu onmogelijk is geworden voor May om haar plannen door het parlement te loodsen.

De hamvraag is hoe het nu verder moet. May is ver gegaan met haar plannen om de EU tegemoet te komen vanuit de berekening dat harde Brexiteers haar eerder zouden steunen, dan nieuwe verkiezingen te riskeren. Dat zou immers tot een Labourregering kunnen leiden, en een nóg zachtere Brexit. Het lijkt er vooralsnog op dat May zich behoorlijk heeft verkeken.