Leven mogelijk niet in zee, maar 'op land' ontstaan

Een bijzondere vondst in Australië heeft mogelijk grote gevolgen voor de theorie over waar het leven op aarde ontstaan is. Dat zou mogelijk niet, zoals gedacht wordt, in de grote zeeën en oceanen gebeurt zijn, maar op het land. Of beter gezegd, in een klein poeltje op het land. 

In Pilbara, in het westen van Australië, waren onderzoekers 3,48 miljard jaar oude afzettingen aan het bestuderen. Daarbij stuitten ze op stromatolieten, gelaagde afzettingsgesteenten die ontstaan door toedoen van bacteriën. De onderzoekers vonden er ook sporen van andere organismen, zoals gefossiliseerde micro-stromatolieten en zogenaamde bubbels, die vermoedelijk vast zijn komen zitten in een door microben geproduceerde substantie.

Volgens de onderzoekers is met zekerheid te zeggen dat de gesteenten zich bijna 3,5 miljard jaar geleden op het land bevonden en niet in een oceaan. Ze vonden namelijk een mineraal, geyseriet, dat alleen rond warmwaterbronnen op land kan ontstaan. Door de diversiteit aan gevonden sporen vermoedt men dat de organismen in de miljarden jaren oude poel al enige tijd evolueerden en dat er mogelijk dus nog meer dan 3,5 miljard jaar geleden al leven aanwezig was. 

Leven op land blijkt nu een heel stuk ouder dan men aanvankelijk dacht. De oudste tot nu toe bekende sporen werden in Zuid-Afrika gevonden en waren meer dan 500 miljoen jaar jonger dan die in Pilbara. "Dit wijst erop dat het land al veel eerder leven kende dan we gedacht hadden", aldus onderzoekster Tara Djokic. "Dit kan leiden tot een geheel nieuwe theorie, waarbij de oorsprong van het leven in zoetwater ligt in plaats van de bekendere theorie waarin het leven in de oceaan ontstond en zich later aangepast heeft aan een leven op het land."

De ontdekking kan zelfs gevolgen hebben voor de zoektocht naar leven op Mars. Ook daar zijn warmwaterbronnen geweest en nu blijkt dat men mogelijk juist op die plek moet zoeken naar tekenen van leven. Het hoeft niet eens lang te duren voor we daar meer over weten: in 2020 stuurt NASA weer een voertuig naar Mars en een van de landingsplekken waar naar gekeken wordt bevindt zich nabij een plek waar ooit warmwaterbronnen te vinden waren. 

Charles Darwin zou zo toch wel eens gelijk kunnen krijgen. De grondlegger van de evolutietheorie stuurde in 1871 een brief naar botanist Joseph Hooker, waarin hij opperde dat leven mogelijk ontstond in 'een of ander warm, klein poeltje', mits het voldeed aan bepaalde eisen, zoals de aanwezigheid van ammonia, licht, warmte en andere stoffen.