Kaag: met missie Syrië mogelijk erger voorkomen

De verwijdering en vernietiging van alle chemische wapens in Syrië is geen oplossing voor het conflict, maar kan een opstap vormen naar een uiteindelijke oplossing. Dat heeft Sigrid Kaag, die de gezamenlijke missie leidt van de VN en de Organisatie voor het verbod op Chemische Wapens (OPCW) om het chemischewapenarsenaal van de Syrische regering te vernietigen, dinsdag gezegd. Kaag sprak op een presentatie over het conflict in Syrië in de Balie in Amsterdam.

Kaag wees erop dat het de eerste keer in de geschiedenis is geweest dat een land in oorlog tot het verdrag is toegetreden om zijn chemischewapenarsenaal te vernietigen. De diplomate vreest direct dat dit waarschijnlijk ook de laatste keer is geweest. De ontwapeningsmissie heeft diplomatie een gelegenheid geboden om erger leed te voorkomen, aldus Kaag.

Bij de missie was falen volgens Kaag geen optie. Daarvoor stond er te veel potentieel menselijk lijden op het spel. Desondanks was het een hele kluif om alle wapens het land uit te krijgen. Een van de grootste en meest complexe chemischewapenprogramma's ter wereld moest in slechts negen maanden worden vernietigd. Enkele chemicaliën lagen in gebieden die inmiddels in handen zijn van de Islamitische Staat (IS). "Wat er had kunnen gebeuren als IS dergelijke wapens in handen had gekregen; daar wil je liever niet aan denken", aldus Kaag.

Hoewel de vernietiging van het wapenprogramma het conflict niet beëindigt, draagt het volgens Kaag mogelijk wel bij aan een uiteindelijke oplossing van het conflict. Hoe een dergelijke vrede er uit zou kunnen zien, lichtte de diplomate verder niet toe. Kaag zei dat het succes van de missie voor een enorm deel te danken is aan de hulp en eensgezindheid van de VN-Veiligheidsraad en de samenwerking tussen Rusland en de Verenigde Staten. Ook heeft de OPCW volgens haar veel gehad aan samenwerken met Rusland en Iran.

Kaag wees er tevens op dat de humanitaire situatie in Syrië sinds vorig jaar alleen maar verslechterd is. Er zijn meer mensen ontheemd, het dodental is drastisch gestegen en er vinden mensenrechtenschendingen plaats op een schaal die nog niet eerder werd vertoond. Dit is volgens Kaag een verschrikkelijke realiteit, maar 'mogelijk is door de ontwapeningsmissie nog erger voorkomen'.

Hoewel er geen chemische wapens meer zijn ingezet, komen er wel veel berichten uit Syrië dat de afgelopen maanden meerdere chloorgasaanvallen zijn uitgevoerd. "Het bezit van chloor is niet verboden, de systematische inzet van chloorgas is dat wel", zei Kaag. Zij wees erop dat een afzonderlijke missie onderzoek doet naar deze aanvallen.

Bij het avondprogramma werden ook delen van de mini-opera 'Postcards from Aleppo' van Merlijn van Twaalfhoven ten gehore gebracht. Deze uitvoering combineerde muziek met verhalen van Syriërs uit oorlogsgebied. "Explosies zijn zo normaal geworden dat ze onze aandacht niet langer trekken", aldus de spreker. "Van wat de oorlog met ons doet, krijgt zelfs de dood het schaamrood op de kaken."