'Schotten bij onafhankelijkheid uit EU en NAVO'
Mochten de Schotten deze week voor onafhankelijkheid kiezen, reiken de gevolgen tot ver buiten de grenzen van het Verenigd Koninkrijk. Ook de Europese Unie en NAVO komen er anders uit te zien. De afscheiding van Schotland betekent namelijk dat het land automatisch niet langer lid is van beide organisaties, zo waarschuwen vertegenwoordigers.
Het nieuwe, soevereine Schotland moet zich bij onafhankelijkheid opnieuw als lid aanmelden bij beide landenblokken. Vooral bij de EU kan het verwerven van het lidmaatschap een lang, slepend proces worden. Veel lidstaten misgunnen de Schotten bovendien dezelfde privileges waar de Britten nu aanspraak op kunnen maken, zoals het recht om de eigen munt te behouden en lidmaatschap van de Schengenzone.
Ook voor de NAVO is de Schotse afscheiding een hoofdpijndossier. De Schotse regering heeft aangegeven niet langer kernwapens op haar grondgebied te willen, waardoor er een nieuw plekje gevonden moet worden voor de atoombommen die zich nu nog hier bevinden. Weinig lidstaten hebben zin om zulk destructief wapentuig op te nemen. Momenteel bevinden zich vier kernonderzeeërs van de Royal Navy met Trident-raketten en kernkoppen in de Schotse haven Clyde.
Dit alles 'verhoogt het risico dat de collectieve defensie van de NAVO-lidstaten wordt ondermijnd', aldus het Britse ministerie van defensie. Als Schotland geen interesse heeft in lidmaatschap van de verdragsorganisatie zal de NAVO op zoek moeten naar nieuwe vaarroutes via de Atlantische Oceaan en de Noordzee. Het landenblok, dat sinds 1949 bestaat, heeft nog nooit eerder een lidstaat verloren.
Ook binnen het Verenigd Koninkrijk worden de verhoudingen flink opgeschud als Schotland zich afscheidt. Vanwege het Britse politieke systeem worden door het verlies van de vijf miljoen Schotten eurosceptische partijen in Wales, Noord-Ierland en Engeland invloedrijker in het Britse parlement. Ook verliest het Verenigd Koninkrijk invloed in de EU. Nu behoort het nog met Frankrijk en Duitsland tot 'de Grote Drie', maar zonder Schotland daalt het ten gunste van Italië naar de vierde plaats.
"Omvang doet ertoe in de Europese Unie", zegt EU-expert Albert Müller van de Duitse Raad voor Internationale Betrekkingen. Zonder Schotland wordt het Verenigd Koninkrijk een 'rompstaat', aldus Müller. Londen mag minder europarlementariërs leveren en krijgt minder inspraak bij bepaalde beslissingen. De Britten kunnen minder druk uitoefenen op Brussel om een EU te maken zoals zij die graag zien: minder een politieke unie en meer een vrijemarkteconomie.
Daar komt nog een flinke hoeveelheid bureaucratische perikelen bij voor Schotland en voor wat overblijft van het Verenigd Koninkrijk. Drie eeuwen politieke eenheid wrik je niet zomaar los en het zal flink wat beleidshervormingen kosten voordat beide landen werkelijk van elkaar af zijn.
Veel landen die zelf gebiedsdelen hebben met een sterke onafhankelijkheidswens zullen een Schots lidmaatschap van de EU en NAVO mogelijk proberen te blokkeren. Spanje kan het de Schotten moeilijk gaan maken om de afscheidingsgezinde Catalanen te ontmoedigen. Onder meer separatistische Catalanen, Basken en Vlamingen houden het Schotse referendum nauwlettend in de gaten. Zij zullen een keuze voor afscheiding als een aanmoediging zien om zich nog harder in te zetten voor onafhankelijkheid.
De Schotse volksraadpleging vindt donderdag plaats. De stemming belooft een nek-aan-nekrace te worden tussen het ja- en het neekamp. Het afgelopen weekeinde stonden voorstanders van afscheiding volgens de meeste opiniepeilingen op voorsprong.
