EU blikt oostwaarts met Tusk
De Poolse premier Donald Tusk wordt de nieuwe voorzitter van de Europese Raad. De post van EU-buitenlandcoördinator gaat naar de Italiaanse minister van buitenlandse zaken Federica Mogherini. Dat hebben de Europese staatshoofden en regeringsleiders zaterdag besloten op een top in Brussel.
Beiden werden unaniem gekozen, zei EU-president Herman Van Rompuy op een persconferentie. Tusk begint op 1 december, voor een termijn van tweeënhalf jaar. Mogherini gaat deel uitmaken van de Europese Commissie, die op 1 november moet aantreden. Zij moet eerst nog worden ondervraagd door het Europees Parlement, net als alle andere eurocomissarissen.
De 57-jarige Tusk is premier van Polen sinds 2007. Hij werd als student actief in de anticommunistische beweging Solidariteit en ging na de val van het communisme de politiek in. De afgelopen dagen werd al duidelijk dat er consensus aan het ontstaan was over de benoeming van de centrumrechtse Tusk.
Ook de voordracht van Mogherini komt niet onverwacht. De 41-jarige Italiaanse, een sociaaldemocrate, is sinds een halfjaar minister van buitenlandse zaken. Dat gebrek aan ervaring was niet het grootste bezwaar tegen haar benoeming, zeggen insiders. Oost-Europese landen hadden hun twijfels omdat Italië te soft zou zijn tegen Rusland. Met de gelijktijdige benoeming van Tusk is dat bezwaar weggenomen: Polen behoort tot de landen die een harde lijn tegen Poetin willen.
De benoemingen zijn een doorbraak in een patstelling rondom de invulling van de Europese topfuncties die voortduurde sinds de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni. Een eerdere top over de benoemingen mislukte. Behalve de twee posten die nu zijn ingevuld, moeten ook de eurocommissarissen nog worden voorgedragen.
Update 22.38 uur:
Novum meldt: Door de benoeming van de Pool Donald Tusk tot voorzitter van de Europese Raad lijkt de blik van Europa opnieuw naar het oosten gewend. Tijdens de stoelendans speelde het belangrijkste vraagstuk voor Europa van de afgelopen maanden, de crisis in Oekraïne, opnieuw een grote rol. En diezelfde kwestie vraagt meteen veel aandacht van de nieuwe voorzitter van de raad van regeringsleiders.
De 57-jarige Tusk leidde sinds 2007 een aantal centrumrechtse kabinetten in Polen. Hij werd als student actief in de anticommunistische beweging Solidariteit en ging na de val van het communisme de politiek in. Hij richtte het liberale Burgerplatform op en streeft er met die partij al jaren naar van Polen een westers land en een moderne EU-lidstaat met een zo vrij mogelijke markt te maken.
Zijn verleden heeft Tusk gevormd. Hij geldt als een voorstander van een resoluut en krachtig optreden tegen Rusland. Van haviken als hij telt Polen, dat al eeuwen een moeizame verhouding met de voormalige oosterbuur onderhoudt, er vele.
De benoeming van Tusk stelde de Oost-Europese lidstaten, die aandringen op een daadkrachtiger optreden tegen Rusland, gerust over het Europese Ruslandbeleid van de komende jaren. Dat maakte de weg vrij voor de aanstelling van de Italiaanse Federica Mogherini als buitenlandcoördinator van de Europese Unie.
Tusk heeft een goede verstandhouding met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, schrijft onder meer het Duitse weekblad Stern. Zij zou zich de afgelopen weken sterk hebben gemaakt voor zijn benoeming. Tusk spreekt vlot Duits, maar andere belangrijke talen gaan hem minder goed af. Zijn Engels is gebrekkig en Frans spreekt hij al helemaal niet.
Dat is een formidabele handicap. Engels is de lingua franca van de Europese topconferenties en Frans is in het Brusselse bestuur en de diplomatie nog altijd erg belangrijk. Tusk probeerde de criticasters die zijn afwezige talenknobbel hem heeft opgeleverd zaterdagavond met een grapje te ontwapenen. Hij beloofde een 'polish' of poetsbeurt van zijn Engels voor zijn aantreden in december.
Een polyglot is Tusk misschien niet, maar een Europeaan in hart en nieren is hij zeker. Hij is een hartstochtelijk voorstander van Europese integratie, maar kan zich volgens Brussel-watchers tegelijkertijd betrekkelijk goed verplaatsen in het onbehagen dat die eenwording soms oproept. Als spruit van Kasjoeben, een etnische minderheid in Polen, kent hij het belang van regionale sentimenten. En zijn jaren in Gdansk, de veelkleurige stad die eeuwenlang tussen Duitsland en Polen zweefde, kent hij de zegeningen en problemen van een gemengde samenleving van dichtbij.
Tusk volgt per 1 december Herman Van Rompuy op. Van de Vlaming, die er twee termijnen op heeft zitten, leerde hij de afgelopen jaren naar eigen zeggen in ieder geval de kunst van het compromis. Of hij die vaardigheid ook in het Europese Ruslandbeleid aan de dag zal leggen is echter de vraag.
