Paus wacht warm onthaal bij eerste bezoek aan Azië

De Zuid-Koreanen tellen al een tijdje af, maar donderdag is het eindelijk zover. Paus Franciscus begint aan de eerste dag van zijn vijfdaagse bezoek aan het Aziatische land. Het kerkhoofd zal onder meer aandacht besteden aan katholieke jongeren in het land, aan toenadering tussen Noord- en Zuid-Korea en aan de zaligverklaring van 124 Koreaanse katholieke martelaren.

Franciscus is in het land om de Aziatische versie bij te wonen van de Wereldjongerendagen, een katholiek jeugdfestival. Katholieke jongeren uit 23 Aziatische landen zullen het evenement bijwonen. Franciscus gaat de katholieke jeugd de komende dagen op het hart drukken zich niet te laten meeslepen door materialistische 'wegwerpcultuur'. Hij hoopt dat zij het geloof verspreiden onder hun landgenoten.

Het is het eerste pausbezoek aan Zuid-Korea in een kwart eeuw tijd. Voor een Aziatisch land heeft Zuid-Korea een omvangrijke christelijke gemeenschap: elf procent van de bevolking is katholiek en achttien procent protestants. Op het hele continent Azië is slechts drie procent van de bevolking katholiek. Dat lijkt weinig, maar de afgelopen jaren groeit het aantal katholieken met zo'n vijf procent per jaar.

De vroegere paus Johannes Paulus II zei meerdere malen dat het christendom het eerste millennium in Europa was verspreid, het tweede millennium Afrika en Amerika had bereikt en dat het derde millennium de beurt was aan Azië. Wellicht hoop Franciscus met zijn bezoek aan deze ontwikkeling bij te dragen.

De Zuid-Koreaanse katholieke kerk kampt echter met soortgelijke problemen als het rap seculariserende Europa. Veel mensen hebben in de materialistische 21e-eeuwse cultuur geen behoefte meer aan geloof. Ook bekeren veel Koreanen zich tot het protestantisme of een ander geloof. Ten slotte klagen priesters dat er zo'n enorme druk op jongeren ligt om te presteren op school dat zij geen tijd meer hebben om naar de kerk te gaan.

De Koreanen die werden vermoord voor hun geloof zijn al meer dan een eeuw dood, maar hun zaligverklaring brengt anno 2014 hun nakomelingen veel vreugde. De ruim honderd katholieken werden tussen 1791 en 1888 om het leven gebracht, hoewel de kerk gelooft dat de toen regerende Joseon-dynastie maar liefst tienduizend katholieken over de kling jaagde. Het Koreaanse koningshuis vreesde dat het christendom een bedreiging voor zijn macht zou kunnen vormen. Het geloof, dat universele gelijkheid predikt, was aantrekkelijk voor burgers die in een van de meest rigide en hiërarchische samenlevingen ter wereld woonden.

In het 21e-eeuwse, hypermoderne Zuid-Korea vervult de herinnering aan deze periode familieleden van martelaren met zowel trots als een zeker onbehagen. "Ik werd gedoopt als kind en ben al vijftig jaar katholiek", zegt de 55-jarige Kim Dong-sup, een kantoormedewerker uit een prominent katholiek geslacht. "Toch vraag ik me af of ik dezelfde moed zou kunnen tonen als de martelaren. Wat zij hebben gedaan is ongelofelijk."

Trots houdt hij een reliek omhoog van een van de martelaren: een stukje ruggengraat ter grootte van een vingernagel. De botsplinter zou hebben toebehoord aan Kim Tae-gon, de eerste Koreaanse rooms-katholieke priester. Hij werd in 1846 op 25-jarige leeftijd onthoofd voor een poging buitenlandse missionarissen het land in te smokkelen.

Hoewel de paus de komende dagen alleen Zuid-Korea aandoet, was ook het noorden van het schiereiland vroeger een vruchtbare akker voor christelijke missionarissen. Protestanten en katholieken wisten zoveel zieltjes te winnen dat Pyongyang begin twintigste eeuw ook wel het 'Jeruzalem van het oosten' werd genoemd.

Het verschil met nu kan haast niet groter zijn. Hoewel de grondwet de vrijheid van geloof garandeert, prijkt Noord-Korea al jaren bovenaan het lijstje van landen waar de meeste christenen worden vervolgd. Christenen in het land zien zich genoodzaakt hun geloof stiekem te belijden in schuilkerken. Toen Franciscus vorige week vroeg of Noord-Korea enkele katholieken naar het zuiden wilde sturen voor een gezamenlijke mis, kreeg hij nul op rekest.

Aartsbisschop van Seoul Andrew Yeom Soo-jung, die in mei een dag op Noord-Koreaans grondgebied doorbracht, hoopt dat het pausbezoek positieve gevolgen heeft voor de inter-Koreaanse betrekkingen. Wellicht kan 'een groot wonder' de communistische en kapitalistische helft van het schiereiland nader tot elkaar brengen, aldus de aartsbisschop.

Franciscus heeft tijdens zijn bezoek een onderhoud met voormalige 'troostmeisjes', vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Japanse leger als seksslavinnen werden gebruikt. Ook is er een ontmoeting met nabestaanden van de slachtoffers van de veerramp met de Sewol. Hierbij kwamen meer dan driehonderd mensen om het leven, voornamelijk kinderen.

Het bezoek van Franciscus is tevens een goedmakertje voor het feit dat zijn voorganger Benedictus XVI tijdens zijn volledige pontificaat nooit voet zette op Aziatische bodem. Ook zal de 77-jarige paus in Zuid-Korea terugdenken aan zijn jonge jaren. Toen droomde hij ervan om de jezuïtische traditie te volgen en missionaris te worden in Azië. Om gezondheidsredenen ging dat toen niet door. Nu krijgt Franciscus als meest invloedrijke katholiek op aarde alsnog de kans om op missie te gaan.