Waar slaan Noord-Koreaanse verkiezingen op?

Noord-Koreanen gaan zondag naar de stembus om leden voor de Opperste Volksvergadering te kiezen. Dat terwijl Noord-Korea bekendstaat als een van de meest totalitaire en repressieve dictaturen ter wereld, met Opperste Leider Kim Jong Un stevig in het zadel. Wat veel mensen niet weten is dat de verkiezingen erg serieus worden genomen en dat Noord-Korea niet één, maar vier politieke partijen heeft. Hoe werkt zo'n stembusgang in het stalinistische koninkrijk?

Op verkiezingsdag wordt iedere stemgerechtigde Noord-Koreaan geacht om zijn democratische plicht te vervullen. Niet stemmen wordt gezien als een daad van rebellie en kan worden bestraft. Rond verkiezingsdag wordt de repressie verder opgeschroefd en moeten mensen nog meer op hun tellen passen dan gebruikelijk. Ook wordt de volksstemming gebruikt om te zien wie er nog in het land zijn en wie er zijn gevlucht. Dus op verkiezingsdag gaat iedere Noord-Koreaan die niet levensmoe is in zijn beste kleren trouw naar de stembus.

De Noord-Koreanen mogen niet kiezen tussen meerdere kandidaten. Er is per regio altijd één politicus die zich kandidaat stelt voor de Opperste Volksvergadering, gekozen door de regering in Pyongyang. De enige keuze is om voor of tegen de kandidaat te stemmen. Iedere burger wordt geacht om voor de kandidaat op het formulier te stemmen en doet dit ook braaf. Dit jaar stelt Kim Jong Un zich verkiesbaar in het district Paektusan, rond de heilige Noord-Koreaanse berg waar de vorige leider Kim Jong Il volgens de Noord-Koreaanse staatspropaganda geboren zou zijn.

De stemming verloopt niet anoniem; voor een tegenstem moet je een ander hokje in en dit wordt als een daad van verzet gezien in een systeem dat geen enkele tegenspraak duldt. In stemlokalen hangen posters met teksten als 'Laten we allen voor de kandidaat stemmen!'. De meeste kiezers maken een diepe buiging voor ze het stemhokje ingaan.

Het Noord-Koreaanse democratische systeem is afgekeken van dat van de Sovjet-Unie. Ook daar kon men slechts één kandidaat kiezen die geselecteerd was door de Communistische Partij. Deze politicus kreeg altijd absurd hoge goedkeuringspercentages, meestal van 99 procent of meer. Maar waar de Sovjet-Unie nog een marge van een hele tot een halve procent achter de hand hielden, bericht Noord-Korea zowel opkomst- als goedkeuringscijfers van 100 procent. Bij de laatste verkiezingen was de opkomst 99,98 procent. In Pyongyang grappen burgers dat er op verkiezingsdag niemand durft te sterven of ziek te worden.

In tegenstelling tot wat de meesten denken, heeft Noord-Korea niet slechts één maar vier politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in de Opperste Volksvergadering. De Koreaanse Arbeiderspartij is oppermachtig en heeft bijna negentig procent van de zetels in handen. Maar voor de bühne zijn ook politici van drie andere partijen vertegenwoordigd in het potemkinparlement.

De eerste en grootste 'oppositiepartij' is de Koreaanse Sociaal-Democratische Partij. De partij is gelieerd aan de Arbeiderspartij en houdt er dezelfde standpunten op na. Daarnaast is er de Chondoïstische Chongdu-partij, die een religieuze sekte met een curieuze mix van taoïsme, boeddhisme en confucianisme vertegenwoordigt. Deze partij zegt harmonie onder alle leden van de maatschappij na te streven, een soortgelijke eenheid die de Noord-Koreaanse regering van haar burgers verlangt. Mogelijk is de partij vertegenwoordigd om het land voor de buitenwereld de schijn van religieuze vrijheid te geven. De derde partij bestaat uit een vertegenwoordiging van grotendeels fictieve Koreaanse burgers die in Japan wonen.

Desondanks blijft de Koreaanse Arbeiderspartij oppermachtig en zijn de andere partijen er alleen maar voor de show. Daarnaast is de Opperste Volksvergadering officieel volgens artikel 87 van de Noord-Koreaanse grondwet 'de hoogste machtsinstantie in de Democratische Volksrepubliek van Korea', maar heeft zij in werkelijkheid geen echte bevoegdheden. Het is een machteloos instituut dat is bedoeld om het Noord-Koreaanse politieke systeem een misleidende air van democratie te geven.

Het lijkt gek: een communistische dictatuur met een stalinistische persoonlijkheidscultus rondom de 'geliefde leider' die verkiezingen houdt. Toch gaan de Noord-Koreanen zondag naar de stembus om leden voor de Opperste Volksvergadering te kiezen. De bevolking heeft geen keuze tussen verschillende volksvertegenwoordigers. Toch dienen de verkiezingen in Kim Jong Uns koninkrijk een belangrijk doel.

De Opperste Volksvergadering is volgens artikel 87 van de Noord-Koreaanse grondwet 'de hoogste machtsinstantie in de Democratische Volksrepubliek van Korea'. Maar dat is alleen zo op papier. In de praktijk bezit de Volksvergadering geen werkelijke macht. Ze komt slechts enkele keren per jaar bij elkaar. De echte beslissingen worden genomen door dictator Kim Jong Un en zijn adviseurs, die achter de schermen opereren, en in mindere mate door het Presidium.

Maar daar gaan de verkiezingen niet primair om. Zij fungeren in feite als een informele volkstelling om te zien wie er nog in het land is en wie het arbeidersparadijs stiekem is ontvlucht. Sinds de hongersnood van de jaren negentig is er een omvangrijke vluchtelingenstroom op gang gekomen. Ontvluchtten daarvoor nog enkele tientallen mensen per jaar Noord-Korea, inmiddels zijn er al tienduizenden Noord-Koreanen aan een nieuw bestaan in Zuid-Korea begonnen.

Sinds zijn aantreden in december 2011 heeft Kim Jong Un er flink werk van gemaakt om het aantal vluchtende Noord-Koreanen in te tomen. Noord-Korea lijdt onder de uitstroom van zijn burgers en probeert dit zo veel mogelijk een halt toe te roepen. Grensbewaking is opgeschroefd en met een indrukwekkend surveillancenetwerk wordt het reilen en zeilen van iedere Noord-Koreaanse burger nauwlettend door Big Brother Kim gevolgd. De verkiezingen zijn een belangrijk onderdeel van dit netwerk.

"De regering controleert de lijst van mensen die gestemd hebben en als jouw naam niet op de lijst staat, stellen ze een onderzoek in", zegt Mina Yoon, die Noord-Korea in 2011 ontvluchtte, tegen de nieuwswebsite NK News. "Vaak ontdekt de regering na een verkiezing welke burgers het land zijn ontvlucht."

Vluchtelingen die de grens succesvol oversteken hoeven vaak niet meer te vrezen voor de lange arm van de Bowibu, de Noord-Koreaanse geheime dienst. Maar als de regering in Pyongyang ontdekt dat iemand is gevlucht, volgen er doorgaans repercussies voor familieleden. Deze strafmaatregelen lopen uiteen van een officiële waarschuwing tot levenslange opsluiting in een van de notoire Noord-Koreaanse werkkampen. De strafmaat hangt af van de status van de familie, hoeveel steekpenningen er aan de Bowibu worden betaald en talloze andere toevalsfactoren.

"Zelfs Noord-Koreanen die naar China zijn gevlucht riskeren hun leven door even terug naar Noord-Korea te gaan om te stemmen", zegt Yoon. "Ze zijn als de dood voor wat er met hun familie zal gebeuren als de regering merkt dat ze gevlucht zijn."

Noord-Korea gaat gebukt onder grote armoede en voedseltekorten, wat veel burgers tot een vlucht via China naar Zuid-Korea drijft. Behalve door deze tekorten aan primaire levensbehoeften verlaten veel Noord-Koreanen het land uit angst voor de beruchte strafkampen, die in een recent rapport van de Verenigde Naties nog met de concentratiekampen van nazi-Duitsland werden vergeleken. Er zitten ongeveer 80 tot 120 duizend mensen gevangen in deze kampen.