'Geheime diensten houden te veel geheim'
Te veel informatie over het optreden van de inlichtingendiensten wordt onnodig geheim gehouden. Dat zegt voorzitter Stan Dessens van de commissie die een advies aan het kabinet heeft uitgebracht over de bevoegdheden van de geheime diensten.
"Er moet echt op worden toegezien dat niet alles te snel als geheim wordt geclassifcieerd", aldus Dessens maandag bij de presentatie van zijn rapport. De CTIVD, de commissie die toezicht houdt op de diensten, moeten informatie minder snel als geheim aanmerken. Hetzelfde geldt voor de ministers die voor de diensten verantwoordelijk zijn.
Minder informatie als geheim aanmerken is een van de aanbevelingen van de commissie-Dessens. Tegelijkertijd wil de adviescommissie ook de bevoegdheden van de inlichtingendiensten AIVD en MIVD uitbreiden. Straks mogen ze, net als bijvoorbeeld de Amerikaanse NSA, op grote schaal kabels aftappen om gesprekken en internetverkeer te registreren.
De diensten moeten wel toestemming vragen aan de minister, zegt Dessens. Als er voldoende informatie is verzameld en de inlichtingendienst de gegevens wil gaan analyseren, moet er opnieuw ministeriële toestemming komen. Ook de CTIVD gaat dan meekijken en kan het onderzoek stopzetten.
Grootschalig aftappen is zinvol als de geheime diensten nog geen idee hebben waar eventuele dreiging vandaan komt, zegt Dessens. "Bijvoorbeeld als Nederland overweegt een missie te sturen naar land X. Dan vragen de diensten toestemming om alles binnen te halen wat ze over dat land te pakken kunnen krijgen. Als ze met die informatie wat willen gaan doen, moeten ze vragen om een tweede ministeriële toestemming."
Grootschalig aftappen mag alleen als het landsbelang in het geding is. Ook mag er geen andere manier zijn om de informatie te krijgen en moet de aftapoperatie in omvang en tijd beperkt zijn. Het is niet de bedoeling dat er 'voortdurend informatie wordt binnengetrokken die niet noodzakelijk is', zegt Dessens. De CTIVD moet daarop toezien.
Vooruitlopend op de nieuwe bevoegdheden hebben de geheime diensten al een systeem besteld waarmee kabels kunnen worden afgetapt, bekend als Argo II. Daarover wilde Dessens zich niet uitlaten. "We hebben gekeken naar de wet, niet naar operationele dingen."
Desgevraagd zei Dessens dat niet is uitgesloten dat geheime diensten de onderschepte telefoontjes, e-mails en internetgegevens delen met collegadiensten in het buitenland. "Het internationaal samenwerken is een uiterst belangrijk en gevoelig punt. Dit moet nog eens goed worden bekeken."
Dessens wil niet tornen aan de manier waarop het parlement toezicht houdt op de activiteiten van de geheime diensten. De zogenoemde Commissie Stiekem, waarin de fractievoorzitters in het geheim worden geïnformeerd, moet blijven bestaan. Wel moet de commissie meer ondersteuning krijgen en moeten de fractievoorzitters sneller aan de bel trekken als informatie ten onrechte als geheim wordt aangemerkt.
