FOK!toen: Rechten v/d Mens

Vandaag 224 jaar geleden nam het Franse parlement de Verklaring van de rechten van de mens aan. Koning Lodewijk zou pas tekenen nadat een woedende menigte zijn paleis in Versailles was binnengedrongen. De Verklaring:

Het Alziende Oog bovenin is heden ten dage een doorn in het oog van menig complottheorist. 

Parlement stemt voor Verklaring van de rechten van de mens
PARIJS, 26-08-1789. Op 14 juli, ruim een maand eerder, was de Franse Revolutie losgebarsten met de bestorming van de Bastille (e-e-o, e-o). Ook het parlement was bevangen met de geestdrift van de Verlichting. Op 9 juli was er gediscussieerd over een verklaring van mensenrechten en al op 11 juli kwam LaFayette met een ontwerpverklaring.

Markies de La Fayette [afbeelding hieronder] was een aristocraat die tien jaar eerder nog actief meevocht (of dat in elk geval probeerde) in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog van 1775-'83. Hij baseerde de verklaring op

1 “ideeën van John Locke over natuurrecht en tolerantie; 
2 op Jean-Jacques Rousseau met zijn ideeën over de gelijkheid van alle mensen;
3 op Charles de Montesquieu en zijn scheiding der machten.”

De Verklaring van de rechten van de mens en van de burger werd in etappes op 11 en 26 augustus goedgekeurd door het parlement. De zeventien punten van de Verklaring kun je onderaan dit stuk lezen. Onder andere het feodale overerfbare jaag- en visrecht werd afgeschaft, eigendomsrecht geherdefinieerd.

Markies de La Fayette 

Koning voelt er niks voor
Koning Lodewijk XVI [hieronder] weigerde echter te tekenen – het plan was immers om deze Verklaring als fundament te gebruiken voor de nieuwe (eerste) Franse Grondwet. Die grondwet kwam er in 1791 en rekende voorgoed af met de laatste restanten van Middeleeuwse adellijke verhevenheid. Lodewijk zou tussen de grondwet van '91 en het afschaffen van de monarchie in 1792 het laatste jaar van zijn koningschap tandenknarsend een constitutionele monarchie leiden.

Toen Lodewijk maar bleef weigeren bestormde in oktober een menige van [afhankelijk van de bron] 7.000 tot 200.000 (!) hongerige vrouwen onder leiding van La Fayette het paleis in Versailles en wisten ze de koningswoning binnen te dringen. Als resultaat tekende Lodewijk de Verklaring en verhuisde hij ogenblikkelijk.

De Verklaring is deels gebaseerd op de Bill of Rights en andere onafhankelijkheidsdocumenten van de VS. Tegelijkertijd diende de Verklaring (en in mindere mate ook de Bill of Rights) als voorbeeld voor latere Verklaringen: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (VN, 1948) en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EU, 1950; 1998).

Koning Lodewijk XVI 

200 jaar later werkt positieve invloed (indirect) nog door  
Fun fact: de wijziging van laatstgenoemd verdrag in 1998 dwong het Verenigd Koninkrijk om als laatste westers land officieel de doodstraf af te schaffen voor landverraad en piraterij. Ook de uitzondering op het verbod op de doodstraf 'in tijden van oorlog of directe dreiging van oorlog' werd geschrapt:

In section 1 of the Treason Act 1814 (form of sentence in case of high treason), for the words “such person shall be hanged by the neck until such person be dead”, there shall be substituted the words “such person shall be liable to imprisonment for life”.

In section 2 of the Piracy Act 1837 (punishment of piracy when murder is attempted), for the words “and being convicted thereof shall suffer death” there shall be substituted the words “and being convicted thereof shall be liable to imprisonment for life”.
 
Ook werden diverse wetten (1702-'03) geannuleerd die het samenzweren tot het afzetten van de monarch als hoogverraad  bestempelen, alsook wetten uit 1542 en 1560 die het mogelijk maakten zo'n beetje elke mogelijke rebel in Ierland als landverrader ter dood te veroordelen.

Tot het afschaffen in 1998 (formeel doorgevoerd in 2003-'04) was verhanging nog een mogelijke straf. Ook kon de Britse Koning verzoeken de straf om te zetten in onthoofding: theoretisch had in de tijd van de Vengaboys een landverrader nog ouderwets op het hakblok kunnen eindigen.

De Middeleeuwen blijken kortom af en toe geen 500, maar slechts tien jaar geleden. Vanzelfsprekend komt dat vooral door het feit dat Engeland al duizend jaar een continu bestaan heeft en bijvoorbeeld de Magna Carta al 798 jaar geleden werd getekend. 

Boze vrouwen trekken op naar Versailles 

---

De Verklaring zelf
Last but not least de zeventien punten van de verklaring hieronder. Het is een verkorte versie; de uitgebreidere vind je hier terug. Verrassend veel punten zijn tot op de dag van vandaag pijnlijk actueel.

Iedereen is gelijk; de regering dient het volk, niet andersom
1 Alle mensen zijn aan elkaar gelijk van geboorte tot dood.

2 Het behoud van de 'natuurlijke en onvervreemdbare' rechten van de mens (vrijheid, bezit, veiligheid en verzet tegen onderdrukking) dient het doel van iedere politieke vereniging te zijn.

3 Het volk is de oorsprong van elke soevereiniteit. Geen instantie of individu kan gezag uitoefenen dat daar niet uitdrukkelijk uit voortkomt.

Vrijheid is (op rechtsgeldige wetten na) onbeperkt  
4 De vrijheid bestaat daaruit, alles te kunnen doen wat een ander niet schaadt. Deze grenzen kunnen alleen bij wet worden vastgelegd.

5 De wet heeft slechts het recht handelingen te verbieden die schadelijk zijn voor de maatschappij. Alles wat niet door de wet verboden is, kan niet worden verhinderd en niemand kan worden gedwongen te doen wat de wet niet verordent.

6 De wet is de uitdrukking van de algemene wil. Alle burgers hebben het recht, persoonlijk of door hun vertegenwoordigers, aan haar totstandkoming mee te werken. Zij moet voor iedereen dezelfde zijn, hetzij ze beschermt, hetzij ze straft.

Onschuldig tot schuld bewezen is 
7 Niemand kan beschuldigd, aangehouden of gevangen worden dan in bij de wet bepaalde gevallen. Mensen die het recht in eigen hand nemen dienen gestraft te worden, net als burgers die weerstand bieden tegen wettige arrestatie.

8 Niemand kan gestraft worden dan door een wet die is vastgesteld en uitgevaardigd voorafgaand aan het delict en op wettige wijze toegepast.

9 Ieder mens is onschuldig tot hij schuldig wordt verklaard. Daarom moet al het geweld dat níet expliciet dient om de verdachte gevangen te nemen van rechtswege streng worden onderdrukt.

Meningsvrijheid en persvrijheid gegarandeerd  
10 Niemand mag vanwege zijn [politieke of godsdienstige] opvattingen worden lastiggevallen, zolang die uitingen binnen de kaders der wet blijven.

11 De vrije uitwisseling van gedachten en meningen is een van de meest kostbare rechten van de mens. Iedere burger kan vrijelijk spreken, schrijven en drukken [als hij binnen de kaders der wet blijft].

Politie: door en voor alle burgers  
12 De waarborg van de rechten van de mens en van de burger vereist een politiemacht. Deze macht dient alle burgers te dienen, niet enkelen.

13 Voor het onderhouden van de politie en voor de uitgaven van de administratie is een algemene belasting noodzakelijk die door burgers wordt betaald.

Beginselen Wet Openbaarheid Bestuur 
14 De burgers [en/of vertegenwoordigers] hebben het recht de noodzaak van een openbare belasting te onderzoeken, haar goed te keuren, de aanwending ervan te controleren en haar onderdelen, grondslag, invordering en duur te bepalen.

15 De maatschappij heeft het recht rekenschap te vragen aan iedere openbare ambtenaar.

Grondwettelijke rechtenwaarborging 
16 Iedere maatschappij waarin de rechten niet gewaarborgd zijn, noch de scheiding der machten is vastgelegd, heeft geen grondwet.

17 Eigendom is een heilig en onschendbaar recht en niemand mag ervan worden beroofd, tenzij de openbare noodzakelijkheid, wettelijk vastgesteld, dit vereist en onder voorwaarde van een rechtvaardige en van tevoren vast te stellen schadeloosstelling.

Een overzicht van alle FOK!toen- en FOK!auto-stukken tot nu toe kun je hier vinden.