Rechters willen van vele wrakingsverzoeken af

Om de stijging van het aantal wrakingsverzoeken in gerechten het hoofd te bieden wil de rechtspraak het oneigenlijke gebruik ervan terugdringen. Het systeem zou moeten worden gemoderniseerd. Kansloze verzoeken zouden zonder formele wrakingszitting kunnen worden afgedaan, oppert Jaap Sap, voorzitter van de wrakingskamer van de rechtbank Midden-Nederland, op de website rechtspraak.nl.

Het aantal wrakingsverzoeken is vorig jaar opnieuw gestegen, van 587 in 2011 naar 659 in 2012, een stijging van 10,9 procent. In 2006 waren het er nog 248. Partijen in een rechtszaak mogen een wrakingsverzoek indienen als ze denken dat rechters niet onpartijdig zijn, of die schijn wekken. Als de wrakingskamer hun gelijk geeft, worden de rechters vervangen. Het percentage gehonoreerde wrakingsverzoeken bleef met 6,4 procent in 2012 nagenoeg gelijk.

Sap schrijft de stijging toe aan de toegenomen bekendheid van het middel wraking. "De wraking in het proces-Wilders eind 2010 was breed op televisie. Daarna was er een hausse aan wrakingsverzoeken en dat is hoog gebleven, al lijkt het zich nu wel te stabiliseren." Ook de ontwikkeling dat rechters tijdens de zitting opener communiceren, stimuleert volgens Sap het aantal verzoeken.

Bij de echt inhoudelijke verzoeken wordt altijd heel kritisch naar de onpartijdigheid van de rechter gekeken, zegt de rechter. Maar er zijn volgens hem ook querulanten. "Die hebben niets met het systeem of zien overal partijdigheid in. Dat los je met een zitting en een goede uitleg niet op."

Verder worden wrakingsverzoeken gebruikt om rechtszaken te vertragen. "Zand in de machine gooien, daar is wraking natuurlijk niet voor bedoeld", zegt Sap. "Het vertraagt procedures onnodig." Er zijn ook mensen die wraking gebruiken omdat ze het niet eens zijn met een procedure en denken dat wraking een middel is om alsnog hun gelijk te halen. "Het wrakingsverzoek is dan meer een uiting van onmacht."

Ook worden rechters gewraakt om een zaak te vertragen. "Er is een groep burgers die er een genoegen in schept om zaken rond verkeersboetes zo lang mogelijk te traineren. Soms schrijven ze alleen maar de zin: 'Ik wraak de rechter.' Wij vragen nu direct welke rechter en waarom. Als ze niet antwoorden, wordt het wrakingsverzoek niet verder in behandeling genomen."

Geregeld worden kansloze verzoeken ingediend, die soms pas binnenkomen na de einduitspraak. "Die komen nu allemaal op de zitting, omdat de wet dat voorschrijft", aldus Sap. "Als dat kan worden afgedaan zonder zitting of met een voorzittersbeslissing, blijven de echte verzoeken over."

Sap noemt wraking 'een extra waarborg voor een eerlijke en onafhankelijke procedure'. Uit recente onderzoeken blijkt volgens hem dat indieners meestal positief zijn over het instrument, ook als het verzoek wordt afgewezen.