Klopjacht op zwarte Afrikanen in Libië
De Libische rebellen en gewapende burgers in de hoofdstad Tripoli hebben duizenden zwarte Libiërs en migranten van bezuiden de Sahara bijeengedreven en opgepakt. De zwarte Afrikanen, die worden vastgehouden in geïmproviseerde gevangenissen, worden ervan beschuldigd als huurling voor het regime van kolonel Moammar Gadhafi te hebben gevochten.
Bijna alle gedetineerden zeggen onschuldige arbeidsmigranten te zijn en in de meeste gevallen er is geen bewijs dat erop wijst dat de migranten liegen. Dat weerhoudt de rebellen er echter niet van de mannen op plekken vast te houden als de sportclub Poort van de Zee. Zo'n tweehonderd mannen zitten hier sinds deze week bijeen op een voetbalveld.
De behandeling van de gevangenen is de eerste grote test voor de leiders van de opstandelingen, die proberen een regering op te zetten die mensenrechten en internationale regels respecteert. Iets wat het vorige regime naliet.
De Libische Nationale Overgangsraad (NTC), het bestuursorgaan van de rebellen, heeft zijn strijders opgeroepen gevangenen niet te mishandelen en zegt dat mensen die verdacht worden van misdaden een eerlijk proces krijgen. Voor de bewering dat de rebellen de afgelopen zes maanden gevangenen hebben gedood of systematisch mishandeld is weinig geloofwaardig bewijs. De Afrikaanse Unie en Amnesty International hebben evenwel bezwaar gemaakt tegen de behandeling van zwarte Afrikanen in Libië. Volgens hen kan de huidige situatie leiden tot serieus misbruik.
Aladdin Mabrouk, een woordvoerder van de militaire raad in Tripoli, zegt niet zeker te weten hoeveel mensen er aangehouden zijn in Tripoli, maar hij gokt dat er in ieder geval meer dan vijfduizend mensen vastzitten. Het aantal gevangenen in de stad wordt niet centraal bijgehouden, maar elke buurtraad heeft zo'n twee- tot driehonderd gevangenen. De stad van 1,8 miljoen inwoners telt tientallen van dit soort buurtraden.
Minister van justitie Mohammed al-Alagi heeft deze week een aantal tijdelijke gevangenissen bezocht en zegt dat de omstandigheden voldoen aan 'internationale normen'. "We bouwen een Libië op, gebaseerd op verdraagzaamheid en vrijheid, niet wraak", aldus Al-Alagi.
Het regime van Gadhafi heeft de afgelopen decennia honderdduizenden werkzoekende zwarte Afrikanen toegelaten. Veel jonge mensen uit Mali en Niger die in de jaren zeventig en tachtig naar Libië togen werden gerekruteerd voor een 'Islamitisch Legioen', gemodelleerd naar het Franse Vreemdelingenlegioen. Veel zwarte stamleden uit het zuiden van Libië werden ingelijfd door het Libische leger. Het resultaat van dit beleid is dat zwarte Afrikanen nu in de vaak rommelige strijd om Libië een doelwit zijn geworden.
De Poort van de Zee werd maandag omgedoopt tot gevangenis nadat inwoners van Tripoli waren begonnen zwarte Afrikanen aan te houden. Bewakers bij de club controleerden de identiteit van mensen. Diegenen zonder papieren, of die volgens hun papieren in steden ver van Tripoli woonden, werden opgesloten. Een zwarte Libiër uit de zuidelijke stad Sebha zei te hebben gewerkt voor een schoonmaakbedrijf. Een Franse sprekende man uit Niger zei een winkel in de buurt te hebben. Een andere zwarte Libiër zei in het leger te hebben gediend.
In een kantoor waar de sportbokalen nog steeds op de planken staan zit Ibrahim al-Rais. De 60-jarige visser is gebombardeerd tot gevangenisdirecteur. In een zak zitten de portemonnees en identiteitsbewijzen van de gevangenen. Een andere zak, met daarin alle telefoons van de gedetineerden, rinkelt af en toe.
Al-Rais erkent dat veel van de gevangenen waarschijnlijk onschuldige arbeidsmigranten zijn, maar hij houdt vol dat 'een groot percentage' huurlingen zijn. "Ze hebben tegen onze mensen gevochten", zegt hij. Als bewijs toont hij wat volgens hem vervalste identiteitsbewijzen zijn, uitgegeven in het zuiden van Libië. Volgens Al-Rais heeft het regime van Gadhafi de identiteitsbewijzen verstrekt aan huurlingen zodat ze aan de zijde van het regime konden vechten. Daarnaast hadden veel mensen die zijn opgepakt euro's of dollars bij zich, volgens Al-Rais soldij voor huurlingen.
Volgens de bewaarders van de gedetineerden zijn de gevangenissen van tijdelijke aard, en zal de lokale militaire raad de gevangenen verhoren en beslissen of ze worden vrijgelaten of worden overgeplaatst. Ondertussen zijn ze begonnen een lijst aan te leggen met de namen, leeftijden en nationaliteiten van de gevangenen. "Zie je, we hebben hier geen ervaring mee, maar we hebben uitgevogeld hoe we dit moeten organiseren", zei Abu-Bakir Zaroug, een vrijwilliger.
"Het gevaar is dat er geen autoriteit is die toezicht houdt", zei Diana Eltahawy van Amnesty. "De mensen die deze arrestaties, of beter gezegd ontvoeringen, uitvoeren zijn niet opgeleid om mensenrechten te respecteren. Het zijn mensen die erg veel woede met zich meedragen."
In de Lokale Gevangenis van Tripoli worden sinds een week mensen vastgehouden, momenteel zitten er zo'n driehonderd mensen vast. Volgens Anwar Bin Naji, die onder het regime van Gadhafi ook werkzaam was in de gevangenis, zijn ongeveer vijftig gevangenen Libiërs. De rest komt uit Ghana, Nigeria, Niger en andere Afrikaanse landen. "Ze zijn allemaal gearresteerd door rebellen of door burgers die van hun land houden", aldus Naji.
In de cellen zitten de gevangenen opeengepakt. Ze zeggen allemaal arbeidsmigranten te zijn. Ze zeggen niet mishandeld te zijn en een of twee keer per dag te eten te krijgen. Ook drinkwater is voorradig. Van de 28 mensen in een cel van 30 vierkante meter heeft iemand brandwonden op zijn gezicht, nek en arm. Naji zei dat vrijwilligers nog bezig zijn een medische kliniek op poten te zetten.
De man met brandwonden, Ahmed Ali, zei twee jaar geleden uit Tsjaad te zijn verhuisd. Hij was werkzaam als schilder in Tripoli voordat de opstand uitbrak. "Toen de rebellen Tripoli binnentrokken hebben mensen mijn huis in brand gestoken", zei Ali. Hij wist te ontsnappen en liep enkele rebellen tegen het lijf, van wie hij dacht dat ze hem zouden helpen. "Ze hebben me hierheen gebracht." Sinds hij zes dagen geleden werd opgepakt heeft hij geen medische hulp gekregen. "Ze denken dat de meeste zwarte mensen in Libië huurlingen zijn, dus nu wordt gewoon elke zwarte Afrikaan die zich op straat begeeft opgepakt."
