Achteraf belasten bonus juridisch niet onmogelijk
Het met terugwerkende kracht belasten van bonussen is niet onmogelijk. Minister van Financiën Jan Kees de Jager (CDA) legde onlangs een door de Kamer aangenomen motie hiertoe naast zich neer, onder meer omdat deze juridisch niet houdbaar zou zijn. Dat klopt niet, stellen twee hoogleraren belastingrecht.
"Wettelijk zie ik geen beletsel om met terugwerkende kracht belasting te heffen", zegt Edwin Heithuis, hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit Utrecht. "Het kabinet heeft samen met het parlement de bevoegdheid om dit te regelen." Het betreft hier volgens hem dus een politieke keuze en geen juridisch probleem.
Peter Kavelaars, hoogleraar fiscaal recht aan de Erasmus Universiteit, onderschrijft dit. "Als een wet door het parlement is goedgekeurd, dan geldt deze."
De PVV diende twee weken geleden een motie in die het kabinet oproept om alle bonussen die sinds 2008 door financiële instellingen zijn uitgedeeld, voor 100 procent te belasten. Het voorstel kreeg een Kamermeerderheid, al twijfelden Kamerfracties die instemden aan de uitvoerbaarheid ervan. "Het achteraf belasten van een bonus wordt natuurlijk heel moeilijk", zei PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk. "Dat kan juridisch helemaal niet."
De Jager reageerde verbaasd op het plan. Hij zei dat het wettelijk onmogelijk is om met terugwerkende kracht een nieuwe belasting in te voeren. Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers (VVD) noemde de motie 'disproportioneel, juridisch niet houdbaar en niet wenselijk' en liet weten de motie niet uit te voeren.
Heithuis wijst erop dat het in het strafrecht niet mogelijk is om handelingen met terugwerkende kracht strafbaar te stellen, maar voor het belastingrecht geldt deze beperking niet. Dit kan het parlement dus doen, al is het in het verleden nog nooit gebeurd. "Hoogst ongebruikelijk", noemt Kavelaars het plan.
De enige juridische beperking zou Europese wetgeving kunnen zijn. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) schrijft voor dat iedere burger recht heeft op het 'ongestoorde genot van zijn eigendom'. Het met terugwerkende kracht belasting heffen, zou dit ongestoorde genot kunnen verstoren. Het EVRM laat nationale overheden in de regel veel ruimte om hun eigen fiscale beleid te voeren, maar Kavelaars sluit niet uit dat de maatregel zou sneuvelen op Europese regelgeving. "Maar zoals altijd is dit pas met zekerheid te zeggen als er aan de wet getoetst wordt."
De vraag of het netjes of fatsoenlijk is om een belasting van 100 procent in te voeren op reeds uitgekeerde bonussen, is een andere vraag. Kavelaars wijst erop dat de betrouwbaarheid van de overheid in het geding komt. "Dat moet je als overheid niet willen", vindt hij. Maar het verschuilen achter de juridische onmogelijkheid van het PVV-plan, zoals De Jager en Weekers doen, is te makkelijk.
