Polarisatie overschaduwt herdenking New York

Politiek dreigt de herdenking van bijna drieduizend slachtoffers van de aanslagen op 11 september 2001 in de Verenigde Staten te overschaduwen. De gezangen van duizenden demonstranten -zowel voor- als tegenstanders van een te bouwen islamitisch centrum nabij ground zero- stonden symbool voor de polarisatie die de afgelopen tijd in de VS is ontstaan.

President Barack Obama en zijn vrouw Michelle wonen zaterdag ceremonies bij in Washington en Shanksville, in de staat Pennsylvania. In Washington boorde een vliegtuig zich negen jaar geleden in het Pentagon, terwijl een ander vliegtuig in Pennsylvania neerstortte, nadat de passagiers hadden getracht de terroristen die het toestel probeerden te kapen, te overmeesteren.

Maar in New York lopen de spanningen het hoogst op. Nabestaanden van slachtoffers zijn verdeeld over de rol die politiek moet spelen op een dag die in het teken zou moeten staan van herdenking. Nancy Nee, die haar broer, een brandweerman, verloor, is sterk gekant tegen de bouw van het islamitische centrum. Toch is ze niet van plan zich aan te sluiten bij andere familieleden die na de herdeningsceremonie een demonstratie tegen het centrum bijwonen.

De dood van haar broer ligt nog altijd vers in haar geheugen. "Ik heb het gewoon niet in me om te demonstreren en te ruziën, met boosheid in mijn hart en in mijn hoofd."

Jim Riches was wel van plan de demonstratie aan te doen. "Mijn zoon kan niet meer voor zich spreken. Hij is vermoord door moslims. Ik ben van plan mijn mening te uiten tegen de locatie van deze moskee", zei hij. "Als iemand naar huis wil gaan, is dat zijn goed recht. Ik heb het recht om daarnaar toe te gaan."

Het verhitte debat rond de komst van het islamitisch centrum -voorstanders van godsdienstvrijheid tegen critici die menen dat de bouw van een dergelijk centrum zo dichtbij ground zero een gebrek aan respect voor de slachtoffers is- leidde ertoe dat president Obama vrijdag eraan herinnerde dat 'we niet in oorlog zijn met de islam'.

Olie op het vuur van de discussie waren de plannen van een dominee uit Florida om uitgerekend op deze dag korans te verbranden. Hoewel de man zijn plannen vrijdag herriep, leidde de actie internationaal tot grote woede.

In Afghanistan werden zaterdag winkels en politieposten in brand gestoken, terwijl duizenden Afghanen in de provincie Logar demonstreerden tegen de koranverbranding. Een dag eerder raakten zeker elf mensen gewond bij vergelijkbare protestacties in de provincie Badakhshan.

Of dominee Terry Jones nu wel of niet korans verbrandt, hij heeft 'het hart van de moslimwereld' hoe dan ook getroffen, zei de geestelijke Rusli Hasbi vrijdag in Indonesië.

Activisten in New York bleven erbij dat hun protesten vreedzaam waren. Verwacht wordt dat zaterdag zo'n duizend voor- en tegenstanders bijeenkomen op de plek waar het islamitisch centrum moet verrijzen.

"Het is een bijeenkomst van herinnering voor de tienduizenden mensen die op die dag hun geliefden verloren," zei de conservatieve blogster Pamela Geller. "Het is geen politiek gebeuren, het gaat om mensenrechten."

Toch zijn de demonstraties niet vrij van politieke invloeden. Verwacht wordt dat de voormalige Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, John Bolton, in een videoboodschap zijn steun uitspreekt aan de tegenstanders van het centrum. Ook Geert Wilders spreekt zaterdag de menigte toe, evenals een aantal Republikeinse kandidaten voor het Congres.

De herdenkingsceremonie in New York, tijdens welke vicepresident Joe Biden een toespraak zal houden, begint om 14.40 uur Nederlandse tijd. Zes minuten later wordt een klok geluid, ten teken van het moment dat het eerste vliegtuig een toren van de Twin Towers invloog. Later zal de klok nog driemaal geluid worden. Eénmaal op het moment dat het tweede vliegtuig de tweede toren trof en vervolgens tweemaal voor de momenten dat de torens instortten.