Rail Away
Misschien wel het meest ontspannende televisieprogramma van Nederland: EO's Rail Away. De EO laat ik meestal links liggen. Dat is niet gemakkelijk, maar hé, er zit een knop op die tv. Maar, zelfs de muziek in Rail Away is rustgevend. Je gaat spontaan in de yogamodus als je vijf minuten naar het Rail Away-ritme luistert. Minuten lang hetzelfde vriendelijke akkoordje. De romantische treinstellen slingeren zich door een heuvelachtig landschap. Er wordt verteld over de aanleg van de maarliefst twaalf bruggen over het riviertje dat sprankelend zich een weg zoekt. Een hele dag hard gewerkt? Zet Rail Away op. Je bent weer helemaal ontspannen. Hoe zou Rail Away aflevering Nederland eruit zien? ‘Net voor Station Bijlmer Arena stopt de trein om toeristen de gelegenheid te geven de fraaie bouwwerken van deze arbeidersbuurt te laten zien. Aan de andere kant zien we honderd jaar voetbalgeschiedenis.’ En later: ‘Voor het laatste stuk van de route nemen we de metro. Het treintje pendelt al vele tientallen jaren over de speciale rails. De authentieke details zijn duidelijk zichtbaar. De originele plastic stoeltjes worden met liefde vermeden door de lokale forenzen. Moderne kunstenaars hebben hier de gelegenheid gekregen hun creativiteit te tonen. Een walhalla voor popart-liefhebbers.’
Ik denk zelfs dat je mensen zonder narcose zou kunnen opereren, als je maar een scherm met Rail Away op de patiënt richt. Ik voel die knie niet eens meer als ik dat rode treintje langzaam door het Zwitserse land zie slingeren. Even vergeet ik die hoofdpijn als ik de wind van Mallorca door mijn haren voel. Het is altijd lente bij de tandarts, als er maar een televisie met dvd-speler staat.
Rail Away Nederland gaat verder. ‘Omdat de Intercity van half zes uitgevallen is, hebben we uitgebreid de tijd om het station eens nader te bestuderen. De ietwat dik uitgevallen duiven, sommigen met maar één poot, leiden ons naar een merkwaardig stukje gezelligheid. Studenten en forenzen komen tijdens het wachten samen rond een soort kampvuur. Ze steken gezamenlijk een sigaretje op en turen naar een brandende plastic paal. Ze praten wat. Ze nemen de dag door met het thuisfront. Een typisch lokaal ritueel. Iedereen praat, niemand met elkaar.’
Zo perfect is het programma helaas niet. Zo zie je soms een blauwe trein een tunnel ingaan en tien seconden later zie je een rode trein de tunnel aan de andere kant uitgaan. Het is altijd goed weer. Seinstoringen bestaan niet. Niemand hoeft te staan. En na drie afleveringen kun je de muziek niet meer horen. Je wordt er zenuwachtig van. Man, versnel eens met dat melodietje! Alweer een brug. Alweer een riviertje. Alweer een enorm sloom uit zijn ogen kijkende machinist. Alweer licht aan het einde van een tunneltje. En het tuft maar door. Een half uur lang. Tata ta taa, tata ta taa, tata… Er is geen afwisseling. Geen climax. Rail Away neukt wel, maar komt nooit klaar. Dàt is het kenmerk van EO-televisie.
‘Koffie, thee, chocomel, een lekkere snack!’ Rail Away NL loopt af. ‘Terwijl de reizigers vermoeid tegen de stoelen leunen, opent de vriendelijke medewerker van de catering subtiel de deur. Wij maken geen gebruik van deze service, omdat de trein het eindstation nadert. In twee uur hebben we zo’n vijftig kilometer afgelegd. Het uitzicht heeft diepe indrukken op ons achtergelaten. De cateringmedewerker heeft de wagon alweer verlaten. De enthousiaste conductrice roept om. Het taaltje is moeilijk te verstaan, maar we begrijpen dat we het station nog niet in mogen. Erg is dat niet, want we genieten van het uitzicht: een typische Nederlandse parkeergarage.’
Vanavond zet ik een speciale aflevering op. Het geluid gaat uit. Het is de nachttrein.