Het wetenschappelijk keurmerk

Ik loop nu dus al weken mijn tanden te poetsen met een bijzondere tandpasta. Van deze tandpasta is namelijk wetenschappelijk bewezen dat het m’n tanden witter maakt, aldus de reclame. Kijk, daar wordt een wetenschapper dus blij van. Ik neem dan wel even aan dat er dubbelblind is gemeten binnen een grote random sample mensen, objectief en streng statistisch is getoetst, en dat de resultaten ter peer-review zijn aangeboden aan onafhankelijke experts.

Uitholling van de term 'wetenschappelijk'

Bullshit natuurlijk. Als een advertentie groots uitpakt met uitspraken als ‘wetenschappelijk bewezen’ of ‘onderzoek toont aan’, wil dat doorgaans niet zeggen dat er iemand jarenlang promotieonderzoek heeft gedaan naar de caloriearme botervervanger. Het zijn inmiddels marketingtermen geworden die de consument een lekker vertrouwd gevoel moeten geven. Zodat je toch een beetje het idee hebt dat er allerlei slimme mannen en vrouwen in witte labjassen door jouw nachtcrème staan te roeren.

Ik krijg daar persoonlijk ernstige jeuk van. De term ‘wetenschappelijk’ wordt zo klakkeloos uitgehold om consumenten te lokken, dat het inmiddels net zoveel betekent als 'goed spul, koop mij'. Hoe moet ik nu nog weten welk merk shampoo dan écht zorgt voor 20% méér volume in mijn h… mijn vriendins haar?

Wetenschappelijk keurmerk

Al enkele jaren loop ik met de oplossing voor dit probleem in mijn hoofd: een officieel wetenschappelijk keurmerk. Ik richt een bedrijfje op waar wetenschappers uit verschillende disciplines aan verbonden zijn. Vervolgens kunnen firma’s hun claims ter toetsing aan ons voorleggen. Neem bijvoorbeeld de drinkyoghurtproducent die beweert dat hun yoghurtje zorgt voor een betere darmflora. In overleg met de producent wordt besloten hoe dit precies wordt onderzocht.

Honderd yoghurtliefhebbers worden uitgenodigd om deel te nemen aan deze heuse studie. Ze worden verdeeld in twee groepen, waar noch de deelnemers zelf, noch de onderzoekers van mijn bedrijf weten wie in welke groep zit. Terwijl de deelnemers lovende woorden over de wetenschap uitspreken, poepen ze in een potje. Dit stelt poepdeskundigen in staat om te kijken hoe het met de fauna in de uitwerpselen gesteld is.

Proef op de som

Vervolgens slaan de deelnemers vier weken lang dagelijks een flesje yoghurt achterover – de ene groep krijgt de yoghurt die door de producent is gemaakt, de andere groep krijgt yoghurt van het willekeurige merk X. Na deze smakelijke maand mogen alle deelnemers opnieuw een potje vullen met uitwerpselen.

Blijkt de darmflora van de ene groep nu echt statistisch beter dan die van de controlegroep? Dan mag de producent op de verpakkingen en in de reclames ons fameuze keurmerk laten zien. Een QR-code naast het keurmerk geeft consumenten de mogelijkheid om snel naar onze website te surfen om de details van de uitgevoerde studie na te lezen.

Stel je voor, een keurmerk dat aangeeft dat een claim van een advertentie objectief en onafhankelijk is getest. Je hoeft je als consument in de supermarkt nooit meer af te vragen of je besodemieterd wordt door een glibberige reclame. En reken maar dat de producenten plots in de rij staan om dit keurmerk te krijgen. Nog nooit had Nederland zulke witte tanden.

Deze column werd geschreven door Job van schrijverscollectief Kaf.