Spreekwoordwoensdag - botten blijven platvis

Botten, of platte vissen? (Foto: LeoLucy)
Botten, of platte vissen? (Foto: LeoLucy)

Deze spreekwoordwoensdag besloot ik weer eens een spreekwoord te kiezen dat ik nog niet kende. Als liefhebber van de sliptong (om te eten, niet om te vangen) voelde ik me al vrij snel verbonden met dit spreekwoord. Met de betekenis wat minder, want ik had zelf ook even een platvismomentje...

Dûh
In de eerste instantie begreep ik het spreekwoord niet zo goed. Snugger als ik ben moest ik denken aan de botten die wij ons lichaam hebben. En dat makes natuurlijk no sense. Toen ik even verder keek kwam ik al gauw aan bij de andere botten. Inderdaad, de platte vissen. Een ‘dûh’ momentje op de vroege ochtend. Misschien was ik zelf ook wel even een platte vis..

Botten blijven platvis - Wie werkelijk dom is, blijft ook dom.

In mijn zoektocht naar de betekenis en de oorsprong werd ik blij verrast met Oud-Nederlandsche uitspraken. Ik ben dol op die omslachtige Oud-Nederlandsche teksten, en dus deed ik een klein dansje voordat ik verder ging met de volgende alinea.

Cats-ingewikkeld
Reeds bij Cats: 'Wie over zee veel plag te swieren, Verandert lucht, en geen manieren...': Hoe dat 'et gaet, of hoe het is, De botten blyven plat-vis.
Dat ‘reeds bij Cats’ moest ik even opzoeken, maar verwijst naar Jacob Cats (1577 – 1660). Deze meneer was in zijn tijd een beroemde Nederlands dichter en ook wel bekend als Vadertje Cats, vanwege zijn veelal didactische gedichten.

Ook meneer Johan de Brune, met zijn voorliefde voor spreekwoorden, had iets te zeggen over de platte vissen: 'Zend een ezel naer Parijs, hy komt t'huys al even wijs. Daer en valt niet van te zeggen: De botten blijven plat-visch'.

Nee, we worden er niet veel wijzer van. Maar nu weet je in ieder geval wel dat ze vroeger aa als ae schreven en dat een ezel die op vakantie gaat naar Parijs even wijs terug komt. Leuk weetje voor tijdens een feestje.

Nederlands en niet-Nederlands
Niet alle Nederlandse spreekwoorden zijn te vinden in de Engelse, Duitse of Franse taal. Men probeert het vaak wel (make that the cat wise), maar dan makes het wederom no sense. Dit spreekwoord heeft echter wel meertalige varianten. Dat bewijst maar weer dat in ieder land, geen uitzonderingen, botten platte vissen blijven...

“He that is born a fool is never cured”

“Dumm geboren, dumm geblieben”

“Qui naît fou n'en guérit jamais”