De verliezende meerderheid
Trump heeft gewonnen. Het volk heeft gewonnen. De werkende middenklasse heeft gewonnen. En dit alles volgens alle democratische regels en principes. Maar is dit wel het winnen dat we moeten willen?
De winst die we in de VS hebben gezien is de winst van net iets meer dan de helft van de kiezers. Een percentage dat we in zowat heel de Westerse wereld steeds vaker zien. Geen draagvlak vanuit een redelijk representatief deel van de bevolking, maar verdeelde naties waar net iets meer dan de helft van de bevolking blij is met een uitslag en de rest vooral zwaar wordt teleurgesteld. Standpunten die zo vreselijk ver uit elkaar staan, dat de ene helft van de bevolking zijn zin krijgt en de andere helft wordt genaaid.
Beide kampen en kandidaten hebben elkaar afgeschilderd als het ultieme kwaad voor hun land en voor hun bevolking. Afgebakend binnen extreme uitspraken, die per definitie de aanhangers van de andere partij zwaar beledigden. De keuze werd gesimplificeerd tot één eenvoudige boodschap: “Zonder mij gaat Amerika helemaal naar de kloten. Mét mij wordt dit land het beste land ter wereld.”
En daar ging het meteen op vreselijk veel fronten heel erg mis.
Het is nogal een onderschatting van intelligentie als je aan één persoon de totale ondergang of redding van je land toeschrijft. In een Westerse democratie kan een president een hoop verkloten. Maar niet alles. Daar zitten nog steeds heel wat andere gekozen volksvertegenwoordigers en een heel ambtenarenapparaat tussen.
De andere helft van je bevolking neerzetten als het ultieme kwaad is ook niet slim. Eigenlijk ben je dan als verliezer beter af. Je zult maar leiding moeten geven aan een land waar de helft van de bevolking een pesthekel aan je heeft. Een beetje dictator zal dat worst wezen. Maar een gekozen volksvertegenwoordiger?
En wat als jij - als zelfbenoemde redder der natie - wél wint? Dan moet je alles nog waarmaken ook! Elke belofte die je niet waarmaakt is een falen. Een paar tegenslagen en je bent niet alleen de steun van de helft, maar een aanzienlijk groter deel van de kiezers kwijt. Eén crisis en je hangt. Of wat als je onder die spreekwoordelijke trein loopt? Sterft de natie dan met jou? Zonder jou zou tenslotte alles naar de kloten gaan.
Opnieuw: ook dát is meer de denkwijze van een dictator. Maar voor die denkwijze stemt dan dus wel de helft van de burgers van een vrij en democratisch land!
Dit betoog had ik zowel bij winst van Clinton als van Trump kunnen schrijven. Het principe geldt voor iedere kandidaat en voor iedere kiezer die liever in ultieme tegenstanders en vanuit angst denkt dan in verbindende factoren. Voor eenieder die zichzelf boven een ander stelt. Voor iedereen die de wereld verdeelt in 'wij' en 'zij'. Voor iedereen die denkt de ultieme waarheid te propaganderen.
Een belangrijk onderdeel van democratie is het principe van de meeste stemmen die gelden. Maar staat democratie niet ook voor een stuk beschaving waarin je rekening blijft houden met minderheden? Andere meningen blijft respecteren? Waarin je eigen voorkeur niet meteen haat voor andere politieke kleuren betekent?
Boodschap voor alle Nederlandse kiezers en politici. Willen we Nederland beter maken of willen we in maart alleen maar winnen?
