Falende democratie

In Nederland hebben we een parlementaire democratie. Een aantal personen vertegenwoordigen een groep mensen. De wensen, eisen en stemmen van die mensen worden geuit door die vertegenwoordiger. Alles pais en vree, wat ontzettend idyllisch.

En nu de realiteit. Inderdaad, een directe democratie is onmogelijk en daardoor is de parlementaire democratie de meest voor de hand liggende optie. Om zo’n representatieve democratie te laten werken, moeten er voorwaarden gesteld worden. Op dit moment hebben we namelijk een particratie. Gekozen volksvertegenwoordigers stemmen met hun partij mee. Meestal stemt een partij unaniem voor of tegen. Er zijn weliswaar weleens dissonanten, maar, tenzij die heel populair zijn onder het volk, worden die mensen vaak op de vingers getikt of zelfs van de kieslijst verwijderd.

Een andere grote voorwaarde om zo’n democratie goed te laten verlopen, is een volkomen transparantie. Op dit moment wordt er heel erg veel besproken in de achterkamertjes. Er worden onderling afspraken gemaakt die niemand van het volk weet en waar dus niemand over kan oordelen. De bevolking wordt zelfs misleid om bepaald beleid door te kunnen voeren. Niet alles is bekend en daardoor kan het volk niet in vol vertrouwen stemmen wie hun vertegenwoordiger wordt voor de komende vier jaar.

Geheime afspraken en niet alle informatie bekendmaken is funest voor een democratie. Niet alleen raakt het volk het vertrouwen kwijt, maar ook kan een keuze voor een bepaalde vertegenwoordiger slecht uitpakken. Het opent ook de mogelijkheid tot omkoping en, niet in de laatste plaats, lobbyen. Dat kan heel ongewenst uitpakken voor veel mensen. Een goed voorbeeld is de e-sigaret.

Een aantal jaar geleden werd er een relatief schadeloos alternatief uitgevonden voor roken: de e-sigaret. Bepaalde vloeistoffen (voornamelijk propyleen-glycol en glycerine, onschadelijke stoffen) worden verhit tot er damp vrijkomt die ingeademd wordt. Onafhankelijke onderzoeken wijzen uit dat dit zo goed als onschadelijk is. De tabaksfabrikanten zijn het niet met die onderzoeken eens, het is namelijk schadelijk voor hun inkomsten. Vorig jaar werd uit het niets een aantal apparaten verboden zonder dat hier een duidelijk motief achter zat. Natuurlijk, de e-sigaret komt regelmatig in het nieuws. Er zijn domme mensen die ermee stunten of rommel kopen en dan gek opkijken als de batterij ontploft. Echter worden die slechte batterijen niet verboden, maar alle tankjes die meer dan 2ml vloeistof kunnen bevatten. De reden voor dit verbod was om de schadelijkheid van de e-sigaret te beperken. Hoe je het ook wendt of keert, niemand zat op dit verbod te wachten en het was ook nergens op gebaseerd. Wel was het heel toevallig dat tabaksfabrikanten op hetzelfde moment met vergelijkbare apparaten kwamen die precies binnen de regelgeving vallen.

In de afgelopen tientallen jaren is er van alle kanten gewaarschuwd voor “de elite”. Een groep mensen die zich niets aantrekken van de bevolking, maar wel de macht in handen heeft. Nu is dat misschien schromelijk overdreven, de basis is echter wel aanwezig. Politici die de handen bij elkaar boven het hoofd houden, geen echte concurrentie van andere, eerlijke partijen en politici en geheime afspraken zorgen ervoor dat de macht wel bij een aantal politieke partijen blijft. Op een gegeven moment voelt een groot deel van de bevolking zich niet meer vertegenwoordigd in de regering en opent het de mogelijkheid tot opkomst van extreme partijen die zich afzetten tegen het elitisme met alle gevolgen van dien.

Ook zal er een groot gedeelte bevolking zijn die zich niet meer verbonden zal voelen met de politiek en dus helemaal niet meer gaat stemmen. Naarmate de kloof tussen de politiek en de bevolking groter wordt, zullen de gekozen vertegenwoordigers steeds minder gaan luisteren naar hun bevolking. De uitkomsten van referenda worden dan onbelangrijk, maar dat hebben we helaas al gezien. Veel politici zullen dan denken dat het volk niet goed geïnformeerd is of dat ze te dom zijn om het te snappen. Een aantal politici denkt al boven het “plebs” te staan, maar dat gaat nog veel vaker gebeuren. Volgens Robert Michels verandert de democratie vanzelf in een oligarchie.

Wat hebben we dan nodig? De gecentraliseerde macht lijkt niet te werken, maar we kunnen proberen om de macht meer decentraal te verdelen. Meer referenda, minder supranationale organisaties. Echte volksvertegenwoordigers, dus de particratie tegenwerken. In andere woorden: de inwoner weer aan de macht.