Rustige column na gewelddaden
Heb je net een idee waarover je gaat schrijven, slaan op drie plaatsen een paar gekken aan het moorden. Alle media lopen vol met commentaren en verslagen, alle deskundologen worden halsoverkop van stal gehaald om hun wijsheden den volke bekend te maken. Moet ik dan ook een schepje er bovenop doen? Ten eerste is dat volstrekt zinloos, en ten tweede zit aanstaande zondagmorgen niemand op mijn gezanik te wachten. Iedereen is dan weer helemaal suf geleuterd. Het lijkt wel of men de scherpe kantjes van een vreselijke gebeurtenis wil afhalen door er tijdens de eerste dag alle media over vol te kletsen. want verder dan kletsen komt het vaak niet.
Overigens wordt een bepaalde, mijns inziens volkomen logische gedachtegang veelal genegeerd, waarschijnlijk uit politiek oogpunt, en dat is deze. Stel dat je iemand treft die volkomen serieus aankondigt dat hij zijn baas gaat onthoofden en het hoofd op een hek zetten, of dat hij meer dan dertig volkomen onschuldige badgasten in hotels in Noord-Afrika gaat uitmoorden, wat doe je dan als toehoorder? Die persoon razendsnel laten opbergen. Een psychiater die datzelfde verhaal daarna aanhoort hangt er met zijn diagnose volkomen terecht een ernstige psychische kwaal aan en zorgt dat die idioot aan de maatschappij onttrokken blijft. Iemand die zoiets doet of zelfs maar van plan is, is gewoon volkomen wappie, dat is mijn vaste overtuiging. Maar dan komt natuurlijk de achtergrond van dit verhaal om de hoek kijken, en zal iemand zich in gemoede afvragen of er een causaal verband kan zijn tussen een bepaalde religie en die geestelijke ontsporing. En dat kan natuurlijk niet, ben je nou helemaal!
Nee, ik doe (nog?) niet mee. Er waren een paar andere zaken die me deze week opvielen, buiten mijn familie, al werd de boel in een bepaald geval getriggerd door onze oudste zoon. In aanvang was ik het met hem eens, maar dat trok algauw een beetje bij. Reden om er maar eens een column aan te wijden. Wat is het geval? Mijn zoon zette een linkje op Facebook over een hoge ambtenaar van minister Kamp die in een interview had toegegeven dat de Rijkscoördinatieregeling (bah, wat een rotwoord, meteen maar acronymen naar RCR) ten doel had om bepaalde plannen van de regering langs alle vigerende inspraakprocedures te leiden en zo heel veel noodzakelijke tijdwinst te behalen. Verontwaardiging: daar gaat onze democratie! Fascisme! riep iemand. In aanvang was ik dezelfde mening toegedaan, maar korte tijd later begon er toch iets in mijn dikke hoofd te broeien. Klopt dat wel? Of moet het zo in bepaalde gevallen, om toch nog iets voor elkaar te krijgen? We duiken de geschiedenis in, want daar ligt de aanleiding tot deze RCR.
Het is nog niet eens zo lang geleden dat een bouwplan voor een loopstal ergens in bijvoorbeeld Drenthe werd dwarsgezeten door een stel linkse activisten van de Universiteit van Wageningen. Ja, zo'n beetje het clubje waar Volkert ook uit kwam. Ze kenden de mogelijkheden voor bezwaar maken uit en te na, waren zeer bedreven in het eindeloos traineren van de procedure, maar deden dit gewoon vanuit een ideëel standpunt. Loopstallen? Weg ermee. Of de boer die achter de aanvraag zat geen kant meer op kon en zijn bestaande stal in elkaar zag zakken maakte ze geen steek uit, ze kwamen iedere keer overal in het land in het geweer tegen stallen. Dat gedonder heeft zelfs een paar levens gekost van boeren die geen uitweg meer zagen en zelfmoord pleegden. Later heeft men de mogelijkheden voor dit soort getreiter – want meer was het eigenlijk niet – wat ingedamd: men moest direct persoonlijk of zakelijk belang kunnen aantonen om toelaatbaar te zijn in een bezwaarprocedure.
Maar het kan heel veel tijd in beslag nemen, zo'n aanvraagprocedure. Familie van mij heeft het aan den lijve meegemaakt bij de aanvraag voor het bouwen van een schitterend bedrijfspand in 19e-eeuwse stijl. Letterlijk iedereen was enthousiast en alle voortekenen waren zonder meer gunstig, alleen één buurman wilde niet meedoen. Hij had veel vrije tijd en nog veel meer geld en huurde het duurste advocatenkantoor van het land in. Het heeft in totaal vijf jaar geduurd voordat letterlijk alle juridische paden door hem en zijn advocaat waren afgelopen. En hij bij alle instanties op alle door hem ingebrachte argumenten bot had gevangen. Dus de bouw mocht doorgaan. Klein minpuntje: de economie was veranderd en de kosten waren inmiddels veel meer dan een miljoen euro hoger uitgekomen. De bouw ging wel door, maar het heeft jaren geduurd voor men uit de zorgen was. En die meneer heeft weinig verdriet gehad van zijn verlies, want hij ging dood en zijn weduwe verhuisde naar elders.
Ieder plan is hier te lande onderhevig aan democratische procedures. Als men wakker is, de boel volgt en ook de kleine lettertjes leest, zijn er legio mogelijkheden voor inspraak en commentaar. Natuurlijk zijn de aanvragers ook niet van gisteren; aankondigingen van een gemeentebestuur die men graag zonder commentaar van de burgers wil doorzetten komen in het plaatselijk sukkeltje op bladzijde 12, onderaan, met een nietszeggend kopje, in plaats van groot op de voorpagina. Maar nogmaals, er zijn vele regels en het democratisch gehalte ervan is gemiddeld genomen dik in orde.
Zelfs veel meer dan dat, want de tijd die ermee gemoeid is gaat vaak alle perken te buiten. Je zit voor ieder onderdeel met een redelijke termijn volgens de wet. Twee dagen om te protesteren mag gewoon niet, dat is meestal zes weken of nog langer. En dan zit je, na alle democratisch vastgelegde procedures te hebben gevolgd soms met een tijd van acht jaar voordat bijvoorbeeld een bestemmingsplan kan worden vastgesteld. En dus krijg je van die dwaze gevallen dat men een flink groot industriepark mag aanleggen, maar dat de conjunctuur daar inmiddels helemaal niet meer om vraagt en men met een lap onverkoopbare dure grond zit die toch echt alleen voor industrie bestemd is. Dus dan kun je opnieuw beginnen. En zit de gemeente met de dure gebakken peren.
En dat weten ze in het Haagje ook. Ze hebben er bij hun plannenmakerij dagelijks mee van doen. Daar komt nog bij dat een minister door die lange procedures zijn stokpaardje vrijwel nooit in zijn ambtsperiode van maximaal vier jaar voltooid ziet. Dat doet een volgende minister, of zelfs de daarop volgende. En soms moet het sneller, om een hele rits van redenen, allemaal doorslaggevend. Stel dat men er opeens achter komt dat een bepaalde dijk heel zwak is, maar dat versterking ervan heel veel problemen gaat opleveren met bestemmingsplannen, onteigeningen en noem maar op. Je moet er niet aan denken dat een werk als dit door allerhande democratisch vastgelegde procedures tien jaar op zich laat wachten. Dat moet binnen een paar jaar op zijn laatst voor elkaar zijn, of er krijgen heel veel mensen natte poten.
Dus is er een RCR. Een democratisch rechtsbestel is prachtig, maar nog altijd het beste van het slechte. En soms gaat het niet op de democratische manier, want dat duurt te lang en is te duur en te omslachtig. Ieder democratisch land heeft een RCR, reken daar maar op. Denkt u dat Tsipras met zijn Syriza maandenlang wild om zich heen kan roeien zonder zich te beroepen op de Griekse RCR? En een ondemocratisch land heeft niks anders dan RCR's, dat is ook waar. Dus is het zaak om als democratie uiterst omzichtig met deze regeling om te springen. Doen we dat ook? Wordt die RCR niet af en toe schandalig misbruikt? Natuurlijk wel, maar dat is een ander verhaal.
Ik wil hier alleen maar zeggen dat een RCR in het leven is geroepen vanwege de democratie die zijn doel soms voorbijschiet. Het veroordelen van deze regeling is dus bij nader inzien een beetje naief.
Maar bloedlink blijft het, die RCR.
