Dokters zijn net mensen
Geknakt. Zo zat de spoedeisendehulparts erbij op een foto die vorige week opdook op sociale media. Een wat gruizige foto waarop een man met een doktersjas op zijn hurken ineengedoken zit, half belicht door een straatlantaarn. Hij zou net zo goed een bos sleutels van de grond kunnen oprapen, maar het beeld spreekt door de tekst: een arts die net onder zijn ogen een 19-jarige patiënt is verloren.
De foto werd geplaatst op Reddit en ging snel viral. Zelfs de NOS besteedde er een berichtje aan dat ook weer op Facebook verscheen, onder de kop: ‘Hartverscheurende reacties op foto van rouwende arts.’ Mensen komen inderdaad met hartverwarmende reacties, waarin ze hun ervaringen op de spoedeisende hulp delen. Een relaas over een geruststellende arm van een verpleegkundige voor een wachtend familielid, of een reactie van een andere dokter die het klappen van de zweep kent.
Of de foto helemaal echt is, is natuurlijk niet te checken, en doet er uiteindelijk ook niet zoveel toe. Essentieel voor de reacties die het teweeg brengt, is de begeleidende verklaring. En het maakt wat los. Afgezien van het altijd wat larmoyante Amerikaanse sentiment, maakt de foto wel een punt. Eén dat zelfs door de NOS in het artikel ook wordt benoemd: mensen waren wakker geschud, omdat ze er nooit bij stilstaan dat het dokters ook wel raakt.
Dat verraste me wel. Kennelijk leeft bij sommigen het idee dat dokters op emotioneel vlak robots zijn die patiënten behandelen op een lopende band en ongeacht de uitkomst van die behandeling op de automatische piloot naar het volgende geval gaan.
Ik denk dat het grootste dilemma voor dokters in deze situatie het vinden van een balans is tussen emotionele betrokkenheid en professionaliteit. Het beschikken over leven en dood of het aanzeggen van slecht nieuws is nou eenmaal lastig en laat niemand onberoerd. Het went. Maar net als mensen gaan ook dokters op verschillende wijze met sterke emoties om, training of niet.
Het geval raakt een beetje aan een column die ik in november schreef over versoepeling van de euthanasiewens. Daarin schreef ik dat ik geen tegenstander van euthanasie ben – integendeel zelfs – maar wel van een goede indicatie voordat een dokter een patiënt doodmaakt. Toen merkte ik ook al op dat er opvallend luchtig over de vraag werd heen gestapt wie die mensen wiens leven voltooid is dan maar allemaal dood moet maken. Dat is hun zaak kennelijk niet.
Ook ik heb mijn momenten gehad waarin ik met trillende stem het slechte nieuws heb moeten vertellen dat iemands geliefde dood is of dood gaat, alhoewel dat soms ook momenten waren waarop de adrenaline door het lijf gierde. Momenten van gewetensnood over genomen beslissingen. Een God-zegene-de-greep. En dan weer in de plooi.
En ik ken zat collega’s die die momenten ook kennen.
Dank de dokters, prijs ze, spreek met ze, trek hun beslissingen in twijfel, wordt boos op ze, heb ontzag of achterdocht, walg van ze, vind van ze wat je wilt. Maar ook de meeste dokters zijn maar mensen, geen automaten.
