Ionica en ALS
Qua nieuwsgaring was het een beetje een rare week bij ons. Zo nu en dan zat ik niet op tijd aan de computer om de nieuwssites af te stropen. En de tv kreeg ook niet al te veel aandacht, zodat bepaalde zaken bij ons wat later binnenkwamen, of op Uitzending Gemist moesten worden bekeken. Het voordeel is dan weer wel dat je bedje door anderen gespreid wordt: ik had al een zuur commentaar gelezen over Zomergasten met Ionica Smeets, voordat ik het zelf ging bekijken. En de ALS-hype kwam helemaal als een verrassing toen ik naar KVDB keek, waar Candy Dulfer de tafel met haar aanwezigheid opsierde.
Ondanks de enorme kloof tussen beide onderwerpen zijn er toch, bij nader inzien, een verrassend groot aantal parallellen te bespeuren tussen het levenswerk van Ionica Smeets, de wiskunde en de ziekte ALS. De meest in het oog lopende is natuurlijk dat velen wiskunde een eng rotvak vinden, en in mijn opinie ongelijk hebben, en ALS een enge rotziekte is. En dat is gewoon helemaal waar. Er wordt nooit iemand beter en het kan heel snel gaan, zo snel dat de toestemming voor het treffen van bouwkundige maatregelen in het huis van de patiënt, ondanks een voortvarende werkwijze nogal eens wordt verleend als de patiënt reeds is overleden. En over oorzaak en behandeling tast men nog steeds in het duister. Reden te over om een campagne te starten die, ondanks de moordende concurrentie in Goededoelenland, buitengemeen goed aanslaat. En Ionica is door het feit dat ze een fraai ogende, zeer intelligente, welbespraakte jonge vrouw is, een bijzonder geslaagd 'vehikel' (excusez, ik kon geen beter woord vinden) om wiskunde, de moeder aller wetenschappen weer eens positief op het netvlies te doen verschijnen.
Goed, eerst Ionica. Ik kende haar al langer, want haar vak is mijn hobby. Met name de getaltheorie, haar specialisatie vind ik een fraai onderdeel van de wiskunde. Onderdeel? Ja, wiskunde kent duizenden specialisaties die mijlenver uit elkaar liggen. De notatiewijze die internationaal gelijk is en de logica zijn gemeenschappelijke factoren, maar heel vaak hebben ze geen enkel ander raakvlak. Het is dan ook onzinnig om, zoals bij DWDD gebeurde, lukraak twee hoogleraren in de wiskunde bij elkaar te zetten om het werk van Ionica te becommentariëren. Een van de twee gaf dat ook meteen toe. Het is net zoiets als een specialist op het gebied van restauratie van middeleeuwse kerken te betrekken in een discussie over superhoogbouw in Dubai. Ja, dat is ook bouwen maar daar houdt ook iedere gelijkenis meteen op. Een paar jaar geleden hield Ionica op ons ROC een lezing waar ik driewerf helaas niet bij kon zijn. Dat spijt me nog steeds heel erg. Als ze weer eens in de buurt is hoop ik er zeker bij te zijn. Zomergasten werd door een recensent afgekraakt: er zou geen chemie zijn en Wilfried wist geen raad met zijn welbespraakte gast. Nou, dat vind ik echt bullshit, ze hadden het beiden enorm naar hun zin, ze zaten elkaar absoluut niet in de weg. Dat de wiskunde redelijk aan de oppervlakte bleef had ook te maken met de opzet van het programma: de gast geeft van tevoren een aantal fragmentjes uit films en docu's op die dan aan elkaar worden gepraat. Doel is natuurlijk om de gast een persoonlijker gezicht te geven. En dat lukte hier prima.
En dat ze zeker 80% van de tijd glimlachte stoorde mij in het geheel niet. Ook de zelfspot ontbrak niet toen ze vertelde dat ze voor schrijven over haar vak had gekozen omdat het alternatief, wiskunde bedrijven op een middelmatig niveau haar niet aantrok. Kortom, mevrouw Smeets is een verfrissende openbaring in het, in de ogen van het publiek toch wat stoffige imperium van de wiskunde. Natuurlijk hielp het ook dat ze tegelijkertijd meerdere dagen optrad bij De Slimste Mens en daar duidelijk liet blijken dat ze bepaald nog wel iets meer dan alleen wiskunde in haar geestelijke bagage heeft. Het onterechte dedain dat de meeste alfa-intelligentsia hebben voor wiskunde en andere betavakken, er zelfs vaak trots op lijken te zijn dat ze er bitter weinig van afweten, heeft door haar optreden weer eens een flinke en volkomen terechte knauw gekregen. Ik heb het al vele malen te kennen gegeven, maar wiskunde verdient, nee vereist een prominente plaats in onze samenleving. Te beginnen in het onderwijs, op ieder denkbaar niveau.
ALS. Op dit moment is de diagnose van ALS meteen een doodvonnis, hooguit luttele jaren uitgesteld. Maar definitief niettemin. In ons land zijn er ongeveer 1500 ALS-patiënten; 500 sterven er ieder jaar en er komen er in dat jaar ook 500 bij. Eigenlijk is dat aantal beperkt, tegenover het aantal mensen dat aan andere aandoeningen als kanker en hart- en vaatziekten lijdt. Dat is ook meteen de reden dat er relatief weinig geld naar onderzoek gaat. Giften zijn de grootste inkomstenpost voor onderzoek. We kennen allemaal de nogal pregnante campagne van de ALS-patiënt die vertelt dat hij al dood is tegen de tijd dat wij zijn verhaal aanhoren. Eigenlijk is dat wel het punt waar je met campagnes dient te stoppen. Nog verder gaan is onkies.
En toen kwam iemand op een geweldig idee. Hij gaat voor de camera staan en giet een emmer met ijswater over zijn hoofd. En doneert daarna honderd dollar voor onderzoek naar de ziekte ALS. Daarna nomineert hij drie anderen die hetzelfde moeten doen, bij voorkeur ook weer voor de camera. Een ijswaterkettingbrief dus, op internet. Het effect is nog niet te meten, maar wel enorm groot. Iedereen is er vol van. Ook bij Knevel en Van den Brink kwam het langs middels Candy Dulfer die zich nog tijdens het programma met een emmer ijswater liet overgieten, aan het eind gevolgd door Knevel, Van den Brink en Jurgen Raymann die ook aan tafel zat.
Ik dook het internet op en vond meteen een tiental filmpjes met rare fails. Eentje van een stel figuren die een enorme metalen bak met water op een auto hadden gezet. De bak raakte het slachtoffer die heel blij mocht zijn dat hij het uiteindelijk overleefde. En die trut die het bad beperkte tot een traytje ijsblokjes uit de vriezer. Een ander werd overgoten op het moment dat de emmer het begaf en de bodem eruit viel. Reken maar dat er nog honderden van die filmpjes zullen volgen, onder het kopje leedvermaak. Maar andere filmpjes zijn geweldig. Zoals Charly Sheen die de bak boven zijn hoofd omkeert, waarna er geen water uitkomt maar tienduizend dollar voor het onderzoek. Obama werd ook genomineerd maar hij bedankte voor het bad. Wel zegde hij een donatie toe. Bush deed weer wel mee. Jeremy Clarkson ook. Na zijn bad brulde hij MADDAFAKKAHS!
De komen de dagen staat het hele internet vol met leuke en minder leuke filmpjes. En de donaties stromen binnen. Een paar dagen duurt het, hooguit twee weken tot een maand. Dan is er weer een andere hype, en is de ALS Ice Bucket Challenge vergeten. Maar het totaal aan ingezameld geld zal enorm zijn, reken maar. Het mooie is dat het aantal ingrediënten zo klein is en de wereldwijde spreiding zo groot dat de paarsebroeken van reclame en marketing er nauwelijks vat op kunnen krijgen. Ga naar na, je hebt een smartphone nodig met camera, en internet om het rekeningnummer van het goede doel te vinden. Verder een emmer met ijswater en iemand die met jouw camera het filmpje maakt. Klaar. Het filmpje delen en drie mensen in je buurt uitdagen om hetzelfde te doen. O ja, dan natuurlijk ook even de poen overschrijven die je hebt toegezegd. Die mensen in je buurt kunnen overigens best tienduizend kilometer verderop wonen. En juist dat maakt het zo ongrijpbaar voor de commercie. Zo spontaan mogelijk is het toverwoord, een soort van internet-flashmob zogezegd.
Natuurlijk krijgt het ALS-onderzoek wereldwijd een enorme zwieper de goede kant op. Ze zullen daar niet weten wat ze beleven, zoveel geld opeens. En ze zullen ook stiekem blij zijn dat deze actie niet naar het onderzoek van een andere aandoening is gegaan. Per slot is het hemd nog altijd nader dan de rok. Ik heb het gevoel dat het wereldwijde net nu eindelijk eens wordt gebruikt zoals het gebruikt kan worden, maar waar we allemaal nog aan moeten wennen. Op bepaalde gebieden zag je het al groeien, zoals bij crowdfunding. En natuurlijk bij flash mobs. Ik ben heel benieuwd wat er qua liefdadigheid nu weer zal worden gestunt. Het zal in ieder geval weer heel iets anders zijn dan de Icebucket Challenge voor ALS. Ik denk wel dat, als zich dit succesvol ontwikkelt, de rammelende collectebus grotendeels zal hebben afgedaan.
En nu nog even terug naar de wiskunde. In 1986 gingen mijn vrouw en een paar van onze dochtertjes naar een symposium in Utrecht, genaamd Vrouwen en Wiskunde. En kwamen vol enthousiasme terug. Dochter van vijf maakte uit haar hoofd met schaar, papier en lijm even gauw een tienvlaks voetbal. De wiskunde was voor hen in een enkele dag van haar moeilijke imago ontdaan. Zoiets verdient, 28 jaar later, zeker navolging. Het zal mensen als Ionica vele jaren kosten om echt hun punt te maken, maar de wiskunde is dat meer dan waard. Ik help graag mee. Bij de bestrijding van ALS zijn, ondanks dat men nu veel ruimer in de financiële middelen zal zitten, ook vele jaren nodig, weer een punt van overeenkomst.
Ondanks de rotzooi in Oekraïne en het nabije oosten was het dus een prima weekje.
