Nederlands Belgenpesten

België roept bij velen slechts positieve connotaties op. De vriendelijke, beleefde, veeltalige en hoogopgeleide Belgen leven immers in een land vol bourgondisch genot, middeleeuwse architectuur en prachtige schilderkunst. Ze zijn taal- en geschiedkundig innig met ons verweven en bakken heerlijke frieten. Toch staan de verhoudingen tussen de twee broederlanden de laatste jaren onnodig onder druk.

Toen broer en ik in april in België vertoefden tijdens onze week vakantie in Antwerpen en Brussel, werd de kwestie Hedwigepolder meermaals voor onze voeten geworpen. Klaarblijkelijk waren ze daar in België woest over. Mij werd uitgelegd dat de Nederlanders eeuwenlang probeerden België op alle mogelijke manieren te blokkeren, uit te sluiten, uit te buiten en te domineren. Zo weet blijkbaar elke Belg, dat 'wij' 'hun' Antwerpse haven, vanaf het eind van de 16e eeuw, eeuwenlang hebben geblokkeerd. 'Wij' hebben België volgens de Belgen zelf, bewust (en gedwongen) laten verslonzen om onze eigen Gouden Eeuw in te kunnen luiden: het begin van de onze was effectief het einde van de Belgische Gouden Eeuw, qua economie, kunst en stedenbouw.

Klaarblijkelijk zijn de spanningen dus nooit echt verdwenen. Ja, er is een Benelux, vrije handel, dezelfde munt, allemaal mooi, maar onder de oppervlakte lijken Belgen nog steeds het verleden niet vergeten te zijn. En wellicht terecht. Deze sentimenten in ogenschouw nemend, is de manier waarop 'wij' daadwerkelijk met de Belgen omgaan de laatste jaren, dan ook tekenend en vooroordeel-bevestigend. Het Hedwigepolder-debacle en de hoogoplopende politieke ruzie die er om ontstond. Het weigeren de Antwerpse haven toegankelijker te maken, heeft voor de Belgen natuurlijk verdacht veel weg van de eerdere eeuwenlange Ollandse blokkade, die de stad vooral in de 17e eeuw gruwelijk deed verarmen en verpauperen terwijl Amsterdam floreerde.

En dan de Fyra. LucvanLier heeft er ook al een stuk aan gewijd. Ik raad iedereen aan om de persconferentie van de CEO van de NMBS te kijken en ook de bijbehorende Powerpoint door te nemen. Pfaffkes reactie, die ik las op de Frontpage, zegt het beter dan ik zou kunnen: “Geweldig die presentatie van Descheemaecker. Dit gebeurt er nu als je Belgen kwaad maakt. Het duurt lang voordat ze serieus kwaad zijn, maar als ze gaan, gaan ze goed. Dan gaan ze onderzoeken op een niveau waar Duitsers nog van onder de indruk raken. Alles, maar dan ook echt alles wordt uit de kast getrokken en er wordt niets over het hoofd gezien. Met als gevolg dat ze je daarna tot op de schoenveters afbranden.”

Ook betreffende de Fyra hebben beide de Nederlandse politiek en de Nederlandse Spoorwegen zich uitermate badinerend opgesteld richting de Belgen. We hebben ze met de hele Tweede Kamer middels een motie gedwóngen treinen af te nemen, we hebben ze bijna voor de rechter gesleept – en nu, nu werkelijk alle lijken, deuren, roosters en roest in één klap van de (zelfs geparkeerd nog in brand vliegende) Fyra afdonderen, zet NS haar benepen houding gewoon vrolijk voort. Officieel is er nog geen reactie, maar het vraaggesprek dat Terzake had met NRC-journalist Huib Modderkolk was even pijnlijk als veelzeggend.

Huib stelde dat 'in de NS-wandelgangen' de mening heerst, dat de Belgen die hele Fyra nooit gewild hebben. Dat de Belgen zich niet constructief opstellen. Dat de Belgen nooit werkelijk hebben aangeboden, samen de handen ineen te slaan om het Fyra-project te doen slagen. Dat de samenwerking met de Duitsers prima gaat maar de Belgen maar lastig zijn. Je zou zeggen dat NS zich op dit moment af moet vragen hoe de meest rampzalige treinen uit de moderne geschiedenis zo snel mogelijk kunnen worden vervangen voor exemplaren die daadwerkelijk veilig en betrouwbaar reizigers van A naar B kunnen brengen.

Maar nee. Wantrouwen. Vingertje wijzen. Die smerige Belgen verprutsen zo ons paradepaardje, ons prestigeprojectje, de Fyra. De presentatie wordt niet ontvangen als ontluisterend en (mooi Vlaams woord) hallucinant, niet als een call to action, nee, als een bedreiging. “Kijk, we willen gewoon niet meer meedoen” verpakt in een 'klap in het gezicht'-persco.

De in Terzake aangeschoven baas van de Belgische Spoorwegen wordt werkelijk ziedend als hij de NRC-journalist hoort. Hij vertelt dat het allemaal wilde verhalen en volstrekte leugens zijn, dat er wel degelijk goede en veelvuldige samenwerking is en was, dat op het moment dat zijn tweede kleinzoon werd geboren, hij in Den Haag met de staatssecretaris aan het vergaderen was. Hij trekt de journalistieke kwaliteiten en integriteit van Huib Modderkolk in twijfel en verwijt hem een onprofessionele roddelaar te zijn, die “alleen maar modder in de kolk” gooit.

En daar heeft-ie wel een beetje gelijk in. De Belgen hebben zoals Pfaffke al stelt, dermate gedegen onderzoek gedaan (nota bene met als meest vernietigende cijfers, de 'NS-stofkamanalyse' zelf) dat werkelijk geen enkele ziel die Nederlands verstaat, het nog kan negeren. De Fyra is structureel een flop – geflopt design om te beginnen, idioot chaotisch gebouwd, met dermate veel veiligheidsrisico's dat het werkelijk een wonder en meer geluk dan wijsheid is, dat er nooit een gruwelijke ramp heeft plaatsgevonden.

In plaats van dit te erkennen doen onze bestuurders waar ze zo goed in zijn: problemen negeren om je eigen kont maar in die comfortabele bestuurs-, Kamer- of kabinetszetel te kunnen houden. De veiligheid van de reiziger opofferen voor kortzichtig kortetermijndenken en treurig winstbejag. Hadden de Belgen negen treinstellen staan die van ellende uit elkaar vallen, dan waren ze meteen na de persconferentie begonnen met slopen. NS? Die denkt eerder aan repareren (met plakband en klittenband, als het aan AnsaldoBreda ligt) en de treinen gewoon hup, alsnog inzetten. “We hebben ze toch gekocht?”

De Belgen komen met diverse goede oplossingen tot er een nieuwe HSL rijdt: de lijn Londen-Brussel doortrekken naar Amsterdam, de frequentie van Thalys verhogen, nieuwe intercity's naar Eindhoven en meer IC's naar Den Haag op en neer, een extra zomerlijn tussen Antwerpen en Roosendaal. En wij? We wachten comfortabel op officiële reacties, beledigen de Belgen tussen neus en lippen door opnieuw, stellen het noodlot nog maar een maand (of, als Ansaldo de kans krijgt te gaan repareren, 17-24 maanden) uit. Want erkennen dat er een blunder is gemaakt? Nooit. 

Erkennen dat de veiligheid van reizigers en personeel ernstig in het geding is gebracht? Nooit. Liever die veiligheid opnieuw op het spel zetten dan een half miljard euro weggooien. Reputatieschade en geld zijn belangrijker dan wij, de betalende klanten. Of de Belgen, die dit weekend weer eens fijn hebben mogen aanschouwen wat voor horkerige klootzakken we zijn zodra we moeten toegeven dat we fouten gemaakt hebben. Dan liever ons trouwe, dezelfde taal sprekende en historisch zo nauw verbonden buurland tegen de schenen schoppen, van alles verwijten en een nieuw dieptepunt doen beleven op het gebied van Belgo-Nederlandse relaties.

Zonde, onnodig, en voor de Belgen opnieuw een bevestiging van de sinds Willem van Oranje stelselmatige Nederlandse minachting, schoffering en kleinering die ze voortdurend, van Antwerpen in 1580 tot de Fyra in 2013 moeten ondergaan.