De kracht in nuance

Nuanceren wordt vaak als zwakte omschreven. Als het ontkennen van zaken, omdat men bang is er actie op te ondernemen. Op zich begrijp ik die gedachtegang ook wel. Alleen is het ontkennen van problemen geen echte nuancering, maar bagatellisering. En ik noem het dan meteen weer bagatelliserend om nuance te negeren en als zwak weg te zetten.

Tegenwoordig is het zo'n beetje mode om oplossingen te zoeken in het zo hard en duidelijk mogelijk benoemen van problemen, om daar vervolgens ook meteen maar een zo hard mogelijke oplossing voor aan te dragen. Dit wordt gezien als krachtige besluitvorming en wordt in feite ook van onze overheid en onze politici verwacht. Maar is dat altijd wel zo slim?

Simpele en enkelvoudige problemen vragen inderdaad om simpele oplossingen. Als er te veel kleine kinderen in een sloot lopen, is een stevig hek een strak plan. Je kunt dan wel beginnen over voorlichting. Over toezicht en verantwoordelijkheid van de ouders. Op de basisscholen in de omgeving kun je een complete voorlichtingscampagne op gaan zetten. Of je kiest voor de realisatie van een compleet pretpark met kinderboerderij aan de andere kant van de weg, om die sloot niet zo verrekte aantrekkelijk te maken.

Maar als dan in de tussentijd nog een stuk of wat kinderen verdrinken, heeft de besluitvorming duidelijk niet gewerkt. Dus hup! Klap er een paar duizend euro tegenaan en laat de sociale werkvoorziening even een hekje neerzetten.

En zo zijn er nog wel meer voorbeelden. Als je buurman de container nooit aan de straat zet en de jouwe gebruikt, kun je hem daar doorgaans gewoon netjes op aanspreken. Gevaarlijke situaties in een straat zijn meestal met kleine aanpassingen prima te regulieren. Zelfs de grote  blunders in infrastructurele projecten hadden – achteraf bezien – met simpele maatregelen voorkomen kunnen worden. Af en toe een pak voor de billen van een peuter kan je een hoop ellende met de tiener besparen.

Met al deze gevallen kun je op tachtig verschillende manieren omgaan. Maar bagatelliseren of negeren is niet slim, want dan blijf je ermee zitten. Je kunt de boel kapot analyseren, maar dat kost onnodig veel tijd. Met het aanwijzen van 'schuldigen' schiet je niets op, want eigenlijk zouden betrokkenen zich kapot moeten schamen als ze niet simpelweg actie ondernemen. Nuanceren is ook niet nodig, want de feiten zijn helder en klaar.

Dit ligt anders met complexe problemen. Dan noem ik bijvoorbeeld de verharde samenleving. Zinloos geweld. Beroerd onderwijs. De mondiale crisis. Problemen op het vlak van integratie. De wijze waarop we met de groeiende zorgkosten om moeten gaan. De negatieve kanten aan sociale media. Verslavingsproblematiek.

Als je hier de nuancering achterwege laat, los je echt niets op. Nuancering betekent namelijk niets meer of minder dan het aanbrengen van meer details, om op die manier beter tot de kern van het probleem te komen.

Vaak zie je hier twee kampen. De ontkenners en de mensen die de boel kernachtig samenvatten, en met één perfecte oplossing aan komen zetten. Ontkennen zal nooit tot oplossingen leiden, maar  versimpeling van zaken en denken in één enkele oplossing brengt je ook nooit voldoende resultaat.

Nuancering gaat altijd dieper. Als je details namelijk verder uitdiept, voorkom je ook dat je te veel aandacht en energie aan onnodige details verspild. Waarom zou je alle jongeren naar een strafkamp sturen en alle ouders een opvoedcursus geven, als je weet waar de problemen liggen?

Nuanceren is een beetje energie steken in het bepalen van de juiste details. Daarmee los je problemen structureler op, zonder daar anderen onnodig mee lastig te vallen.