Het eerlijke verhaal
Eigenlijk is het een vreemde bedoening, al die debatten en partijprogramma’s. Waarom? In de partijprogramma’s formuleert men een utopie van de Nederlandse samenleving en tijdens de debatten verdedigt men deze utopie. De politieke partijen en de media vestigen de aandacht op de verschillen tussen de partijen en hun programma’s. Het zijn echter deze verschillen die er bij de coalitievorming weinig toe doen. Coalities worden namelijk gesloten op de punten waar partijen elkaar tegemoet kunnen treden, ofwel daar waar men overeenkomsten kan vinden. Verschillen zijn het uitgangspunt van de verkiezingscampagnes en overeenkomsten het uitgangspunt van de coalitievorming. En zo dient een paradox zich aan.
Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne hebben verschillende politici meermaals aangegeven een hekel te hebben aan het onderhandelen aan de debattafels voordat de verkiezingen daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Zij hebben een punt: men moet de kiezer immers naar zich toettrekken door deze een keuze voor te leggen. Wat maakt die keuze nog uit als er geen daadwerkelijke verschillen worden beschreven? Bovendien levert het voor de televisie een stuk minder spektakel op als men gaat focussen op de overeenkomsten. En geen spektakel betekent immers minder aandacht van het voor politici zo belangrijke, maar aan spektakel verslaafde, medium televisie. Echter, door overmatig te focussen op de verschillen creëren politici luchtkastelen.
Partijen proberen elkaar ervan te betichten niet met oplossingen te komen, nieuwe problemen te veroorzaken en ze proberen zelfs de schuld van de huidige problemen in elkanders schoenen te schuiven. Zelf hebben de partijen uiteraard wel de juiste oplossingen en beloven bovendien de problemen te zullen oplossen, die door andere partijen zijn veroorzaakt. Daarmee schept men in de partijprogramma’s en debatten echter een fictieve werkelijkheid, waarin wordt uiteengezet wat er zal gebeuren als de partij aan de macht komt. De realiteit is echter dat de partijen niet aan de macht komen, in ieder geval niet alleen. Zeker niet in het democratische systeem van Nederland. Partijen moeten regeren met andere partijen. Vaak juist met die partijen die ze tijdens de verkiezingen een retorische hak hebben proberen te zetten.
De apathische uiting aan het adres van de politiek – “Die zakkenvullers beloven van alles, maar doen niks” – hoort u waarschijnlijk vaak genoeg. Wellicht heeft deze verzuchting, met betrekking tot het voorgaande, een grond van waarheid. Het gapende ravijn tussen feit en fictie is immers nergens zo groot als in de politiek. Wellicht is de apathie deels weg te nemen door voortaan tijdens de verkiezingscampagne niet alleen te focussen op de verschillen, maar ook op de overeenkomsten tussen politieke partijen. U weet wel, het eerlijke verhaal.
