Dementerende schrijvers
Gabriel Garcia Marquez dementeert. De 85-jarige Nobelprijswinnaar voor de Literatuur is vergeetachtig en zijn werkelijkheid verandert dramatisch. Ik ken dementerenden die vijf jaar ergens wonen en geloven dat ze er pas vijf dagen wonen. Wanneer ze te horen krijgen dat hun beeld niet klopt, worden ze kwaad. Terecht, wie jouw waarheid vertaalt als leugens, ontkracht waar je in gelooft. Wie zou daar niet kwaad van worden? Wij baseren de werkelijkheid op wat we ons herinneren en wat we om ons heen zien. Wanneer je herinneringen langzaam minder worden, verandert alles. Ook wat je om je heen ziet, omdat de context wegvalt en het perspectief daardoor wijzigt.
Het verhaal van je leven ontrolt zich chronologisch. Wanneer je dementeert rolt het achterstevoren weer op. Eerst verlies je de jongste herinneringen en langzaam verdwijnt steeds meer van je geschiedenis. Afschuwelijk. Vreselijk voor wie er mee te kampen heeft, maar misschien even zo verschrikkelijk voor de omgeving die hun geliefde langzaam zien verdwijnen.
Schrijvers zijn een apart slag volk. Of dat positief of negatief is, laat ik aan u. We creëren een andere wereld; schetsen een plaatje wat de wereld mooier maakt of in ieder geval in een ander licht zet; we vergroten uit; bepalen wat belangrijk gemaakt wordt en wat naar de achtergrond verdwijnt. Ik schrijf aan een volgend boek, het is een plot wat de nodig fantasie vereist. Een wereld die anders is dan wat wij ervaren als werkelijkheid. Wanneer ik schrijf, duik ik er vol in. Vergelijkbaar met method acting bij film en theater. Je duikt in je personage en je maakt hem zo echt mogelijk. Net zolang tot je bijna niet meer weet dat het een karakter is. Langzaam wordt de scheidslijn tussen werkelijkheid en fantasie vanzelf dunner. In sommige gevallen, verdwijnt hij helemaal.
Nu, Gabriel Garcia Marquez dementeert. Zijn leven rolt op. Deze man heeft zo veel geschreven. Zo veel energie gestoken in het juist componeren van zijn woorden en zinnen, dat het me niet zou verbazen dat ze onderdeel zijn gebleven van zijn herinneringen. Ik vraag me af of hij hierdoor in zijn eigen verhalen en boeken begint te leven. Hij heeft zich zo veel ingeleefd om zijn karakters tot leven te laten komen, dat nu zijn geheugen hapert, zijn personages echte kennissen zouden kunnen worden. Of vrienden, of vijanden.
Zou dat zo kunnen werken? Hoe dramatisch ook, het zou stiekem ook wel enige hilariteit kunnen opleveren. Je zou je een FOK!-columnistenverpleeghuis moeten voorstellen. DriekOplopers die ‘s nachts in pyjama rondstruint door de gangen, zoekend naar een telefoon. ‘Ik moet bellen. Móet. Op vrijdag bel ik altijd met allerlei heel belangrijke mensen! Om snedig en geestig brutaal tegen ze te doen. Echt, ik moet bellen.’ Of bazbo die iedere dag zestien kilo raapstelen staat te koken, omdat al zijn vriendinnetjes op visite komen, met hun wonderlijk mooie ogen en betoverende lach. Of Okaht die het hele tehuis gek maakt door te zeggen dat een ukelele een echt en volwaardig instrument is. Om over Bornfree nog maar te zwijgen die aan de zusters zijn gehele Ik ga scheiden-verhaal vertelt, alle honderdzestig delen. En Bakoenin die..., of nee, die is al zo oud, die dementeert al jaren.
En ik? Tegen de tijd dat ik ga dementeren, merkt niemand daar meer wat van. Mijn geliefden niet, maar ik ook niet. Zodra ik de werkelijkheid en fantasie door elkaar ga halen en begin te vertellen over het rijtje moorden wat ik op mijn geweten heb; de keren dat ik, al dan niet palliatief gesedeerd, dood ben gegaan; hoe ik Job Cohen troostte; stemmen in mijn hoofd hoorde; een eigen politieke partij had; herhaaldelijk een vrouw was; schizofreen was; zocht naar Ghadaffi in de kont van een kameel of ik op de vlucht was voor de fanclub van zanger Rinus... Zodra ik dat begin te vertellen, lig ik allang platgespoten in een isoleercel te kwijlen.
