Natural Born Killer

Een boel heisa was er de afgelopen week, over Tristans voorliefde voor schietspelletjes; in het bijzonder het level 'No Russian' in het spel Call of Duty: Modern Warfare 2. In de verhandeling van diverse nieuwsrubrieken op televisie, kwam alleen de openingsscène in beeld, waarbij de terroristen om je heen beginnen te schieten op een menigte passagiers. Er werd geen aandacht geschonken aan het feit dat je geen enkel schot op de burgers hoeft te lossen. Geen aandacht aan het feit dat je een CIA'er bent die een gevaarlijke Russische gek probeert uit te schakelen. Geen aandacht voor de verhaallijn van het spel, waarin de hele wereld woedend is om 'één Amerikaan en honderden dode Russische burgers', de Derde Wereldoorlog die eruit ontketent, het verdedigen van de Burger King en de Texaco; als 'No Russian' (behalve het opzoeken van morele grenzen) iets is, dan is het wel een kritiek op de huidige maatschappij, de Amerikaanse (dankzij CIA bewerkstelligde) hegemonie, hun gelegaliseerde terrorisme over de hele wereld.

Maar nee: Twan Huys keek slechts zo ernstig de camera in, dat je zou denken dat zijn moeder zojuist was overleden, en besprak met een bedompte, zorgzame stem de 'gruwelijke beelden' met een 'expert'. Column na column verscheen hier op FOK!, in de kranten en elders, over 'het waarom'. In willekeurige volgorde werd de schuld gegeven aan -antidepressiva, -het gebrek daaraan, -religie, -occultisme, -Call of Duty: Modern Warfare 2's 'No Russian', -obsessie met wapens, -wiet, -psychose, -de media, -de vereenzaamde samenleving, -een in gebreke blijvende overheid, -de vader, -de moeder, -de school – kon het niet zijn, dacht ik, dat het gewoon een noodlottige samenloop van omstandigheden was? Het is nooit slechts het één, of enkel het ander. Bob Marley is nooit dankzij z'n jointjes gaan massamoorden, de beste boeken werden geschreven door eenzame schrijvers, Jezus gooide tafels om in de tempel, maar maaide niet met een uit de toekomst geïmporteerd wapen in het rond.

Zoals altijd raakten de media wel een beetje uitgepraat na een paar dagen. We krijgen nog wat politiewerk, herdenkingsdiensten en dergelijke, maar de storm is alweer zo'n beetje gaan liggen; Alphen sluit zich langzaam maar zeker aan bij Atjeh, Haïti, Japan en Egypte. Afgelopen zaterdag besloot ik dan ook in plaats van nieuwsrubrieken te Uitzending Gemisten of docu's over eerdere 'spree killers' te YouTuben, eens lekker een avondje films te gaan kijken. Dat deed ik normaal met vaak weken interval tussen films, maar sinds kort veel vaker. De tientallen films die ik de afgelopen weken keek, waren op The King's Speech na allemaal klassiekers uit de forties en fifties. Het probleem met oude films is echter wel, dat het verhaal naar moderne begrippen zo langzaam ontvouwt. De laatste film die ik had gezien was Hitchcock's fantastische Vertigo uit 1958. Ik besloot eens vooruit te spoelen in de tijd.

Omdat ik De Niro sinds Goodfellas en Godfather erg kan waarderen en bezig ben alle films uit de IMDB Top 250 te kijken, downloadde ik Taxi Driver, een Scorsese-film uit '76; 18 jaar 'vooruit' in de tijd dus. Tegelijk zette ik Natural Born Killers aan, een Stone-bewerking van een Tarantino-verhaal uit '94, wéér 18 jaar later. Ik had, gezien het Tristaneske karakter van het nieuws van afgelopen week, geen beter tweetal films kunnen uitkiezen; dit terwijl ik mij nooit vooraf inlees  en me maar laat verrassen. Twee popcorn-en-bier-avond-films van in totaal nog geen vier uur, gaven me meer inzicht in de psyche achter 'de massamoordenaar', dan een week Nieuwsuur en Pauw & Witteman.

Taxi Driver gaat over een recent uit Vietnam teruggekeerde veteraan (De Niro), die wegens chronische slapeloosheid 's nachts een taxi bestuurt in de minst florissante wijken van New York. Eenzaam en de samenleving ontwend, raakt hij steeds woedender over de moraalloosheid, corruptie, misdaad en hedonisme, die de stad in haar greep houden. “All the animals come out at night - whores, skunk pussies, buggers, queens, fairies, dopers, junkies, sick, venal. Someday a real rain will come and wash all this scum off the streets.” En: “Loneliness has followed me my whole life. Everywhere. In bars, in cars, sidewalks, stores, everywhere. There's no escape. I'm God's lonely man... The days can go on with regularity over and over, one day indistinguishable from the next. A long continuous chain.” En: “I'm having bad thoughts.” Als een soort Catcher in the Rye, “kill the phoneys.”

Langzaam verliest de chauffeur zijn grip op de werkelijkheid. Langzaam krijgt hij steeds gewelddadigere gedachten. Als hij afgewezen wordt in de liefde, verergert het alleen nog maar. “I realize now how much she's just like the others, cold and distant, and many people are like that, women for sure, they're like a union.” De moraal van de film – behalve dat elk mens zich kan herkennen in die eenzaamheid – is dat geweld goedgekeurd wordt, zolang het maar gewenst geweld is. Schiet je een politicus neer of passanten in een winkelcentrum, dan ben je Hitler; schiet je zes Robert M.'s dood, dan ben je een volksheld. En net als 'No Russian', is achteraf ook deze film een inspiratiebron geweest voor geweld – de gefaalde moordaanslag op Reagan in '81, ondanks de moraal.

Scorsese schotelde me een behoorlijk andere film, dan wat ik inmiddels gewend geraakt was, voor. Sneller, grafischer, ingrijpender. Oliver Stone's Natural Born Killers was echter nog veel verder verwijderd van onschuldige Marilyn Monroe-romcoms. In NBK vermoorden twee geliefden de ouders van het meisje, na jarenlang seksueel misbruik. Vervolgens gaan ze op een road trip, waarbij ze tientallen mensen vermoorden, maar er telkens één levend achterlaten, om “het verhaal te kunnen vertellen van Mickey en Mallory.” Zoveel geweld had ik in één film nog niet eerder gezien. Ik werd er werkelijk half misselijk van. Geraffineerd wordt Mallory's verleden van kinderverkrachting in luchtige sitcom-interludes gegoten, inclusief lachband. Hier de moraal dat een gruwelijke jeugd af en toe monsters kan kweken, maar vooral ook dat de media misdaad met een stijve in de broek ophemelen en tot in den treure uitmelken voor misselijk kortetermijnwinstbejag.

Mickey Knox: “He brings me a Mossberg pump action shotgun. As soon as I held that baby in my hands, I knew what I was gonna do. It felt so good. It felt like it was a part of me. They had a mirror in the store. I looked at myself holding it, and looked so fuckin' good, I immediately bought it. Bought a bunch of boxes of ammo. Turned my car around, drove to Mallory's house, we took care of Mallory's parents, packed up the car, and we were off. Everybody thought I'd gone crazy. The cops, my mom, everybody. But you see,they all missed the point of the story. I wasn't crazy. But when I was holding the shotgun, it all became clear. I realized for the first time my one true calling in life. I'm a natural born killer.”

Natural Born Killers werd een werkwoord voor de Columbine High-schutters, die meermalen in logboeken de mogelijkheid bespraken, “NBK te gaan”: “I'm stuck in humanity. Maybe going NBK with Eric is the way to break free”, en: “When I go NBK and people say things like "Oh, it was so tragic," or "oh he is crazy!" or "It was so bloody", just because your mommy and daddy told you blood and violence is bad, you think it's a fucking law of nature? Wrong, only science and math are true, everything, and I mean every fucking thing else is Man made. Before I leave this worthless place, I will kill whoever I deem unfit for anything at all, especially life."

Mallory Knox tegen Mickey: “You killed life.”

Een hele rij voorbeelden is er te noemen. Scholieren en twintigers door heel Noord-Amerika staken ouders dood, onthoofdden klasgenootjes, vaak onder invloed van LSD of andere middelen; opnieuw die stekende ironie, van een film met een krachtige anti-boodschap die alsnog gezien wordt als voorbeeld voor jongeren die 'm tien of twintig keer achter elkaar kijken en dan beginnen te moorden. Toch is er helemaal geen film nodig. Brenda Spencer, 16, schoot in 1979 bij de basisschool tegenover haar huis een heel aantal kinderen neer, en enkele volwassenen dood. Toen de politie haar arresteerde en de eeuwige vraag stelde,

WAAROM?

gaf ze slechts te kennen: ik heb een hekel aan maandagen. Wat er exact door z'n hoofd ging, kunnen we gewoonweg niet zeggen. Van misbruik tot oorlogstrauma's en van eenzaamheid tot antidepressiva, alles kan, hoewel niet noodzakelijk, meegespeeld hebben. Daarom werd ik, zeker na het zien van twee films met dit soort lang normale, maar plots tot ontploffing komende mensen, een beetje wars van het zoeken naar oorzaken. Al verbied je alle wapens in heel Nederland – de volgende Van der G. of Van der V. zal met open grenzen tot Turkije en Rusland heus geen problemen hebben, om alsnog een bloedbad aan te richten. Zoals bij Karst en Volkert en Brenda en die Finse knul – met zeven miljard man zullen er altijd mensen blijven, waar iets knapt, mensen die doorslaan. Totale controle is een kinderlijke illusie.

And daddy doesn't understand it,
he always said she was good as gold
and he can see no reasons
'cause there are no reasons
what reason do you need to be shown?

Boomtown Rats - (Tell Me Why) I Don't Like Mondays (1979)