Kutkabinet! Oprutte!

Het protest zelf was fantastisch. Geweldige slogans op de doeken, een prettige atmosfeer, vaak hilarische leuzen galmden veelvuldig het Malieveld over. Toen staatssecretaris van OCW Halbe Zijlstra zijn boete voor langstudeerders probeerde uit te leggen (met als enige argument dat 'onze generatie' beter nu dan later voor de staatsschuld van de vorige generatie moet betalen), weigerde hij met “ja” of “nee” te antwoorden op de vraag of de protesten ook maar enige zin zouden hebben. Minutenlang galmde daarop “JA OF NEE! JA OF NEE!” uit vijftienduizend kelen.

De studenten en hoogleraren hebben reden genoeg om boos te zijn. Het kwam dan ook nooit eerder voor dat zo'n grote groep hoogleraren – zevenhonderd man, éénderde van het totaal, in toga's gehuld – demonstreerde tegen de zittende regering. Langer studerende studenten moeten 5000 euro collegegeld per jaar gaan betalen, de tweede studie is effectief onmogelijk gemaakt met schoolgelden boven 14.000 euro, de universiteiten krijgen voor elk jaar dat elke student langer studeert 3000 euro boete – da's tien of vijftien studenten met uitloop, één medewerker ontslaan.

De doelstelling van het kabinet om Nederland binnenkort 50 procent hoogopgeleid te laten zijn én ons land internationaal terug te krijgen in de Top Vijf, lijkt onhaalbaar. Het lijkt wel, alsof Rutte van alle onderwijsinstellingen één groot InHolland wil maken. Oh, vak niet gehaald, nou toch een zesje, anders raak ik volgend jaar mijn baan kwijt. De al veel te lage normen en latten nog veel verder verlagen. Het predikaat 'diplomafabriek' tot keurmerk verheffen. Echte diepgang en intelligentie wordt niet meer gevraagd in deze samenleving. Het papiertje zelve, niet de inhoud ervan, blijkt álles te zijn.

Juist de studenten die niet hun kamerhuur, collegegeld, levensonderhoud en boekengeld van pappie en mammie toegeschoven krijgen en er dus keihard voor moeten werken, worden met de maatregelen geraakt. Degenen die niet hoeven werken hebben immers toch geen uitloop, of krijgen die boete van hun ouders terug. Bestuursjaren, bijbaantjes, extra verdieping middels stage of minors, buitenlandbezoek, tweede studies – als het aan Rutte ligt, worden het zo spoedig mogelijk dingen van vroeger.

“We willen minder student-assistenten en meer hoogleraren voor de klas”, zei Mark laatst. De bezuinigingen zouden daartoe leiden. Niemand lijkt de premier ingelicht te hebben van het feit dat op vrijwel alle faculteiten van alle uni's in het land, al jarenlang goede hoogleraren worden wegbezuinigd en vervangen door veel goedkopere, pas afgestudeerde studenten. Dat is marktwerking. Het omgekeerde – gewoon voor de lol het begrip erger op z'n kop zetten dan Orwell of Balkenende dat konden – lijkt Markwerking te gaan heten. Hier heb je scheepsladingen minder geld, om beter te presteren dan ooit.

Behalve de bezwaren tegen de idiote maatregelen zelf (die drie JSF's per jaar opleveren, of enkele procenten van de HRA, of een klein deel van de nieuwe Afghanistan-missie), hadden heel veel studenten bezwaren tegen de plek van de demonstratie. Inderdaad is het vrij moeilijk om vijftienduizend man ergens anders dan het Malieveld te herbergen, maar het uitdrukkelijk verbieden van studenten om richting ministeries, het Plein, het Binnen- danwel Buitenhof en andere delen van de binnenstad te trekken, schoot honderden van de aanwezigen in het verkeerde keelgat.

Juist het epicentrum van democratie was het, waar 'wij' werden verboden te komen. Toen ik na het protest naar het station liep, moest ik nodig plassen. Ik besloot een zijstraat in te lopen op zoek naar een café. Dat vond ik, waarna ik mijn behoefte deed. Toen ik het café uitkwam, hoorde ik verderop in de straat herrie. Ik besloot er uit nieuwsgierigheid naartoe te lopen. Er bleken enkele honderden studenten op het Plein te staan, grofweg tussen het Mauritshuis en het Willem de Eerste-standbeeld. Dezelfde leuzen als eerder werden gescandeerd, dezelfde jolige sfeer proefbaar.

Pas toen ik er al even stond en naar voren was gedrongen in de menigte, zag ik dat er een hele rij politie de studenten weerhield het Binnenhof op te komen. Geïntimideerd schuifelde ik snel weer naar achteren, waar de groep losser van elkaar stond. De regering had al angstig geroepen dat er 'radicale elementen' mee zouden protesteren. Toch zag ik op een enkel linkspersoon met dreadlocks na niks bijzonders – hier stonden voornamelijk nieuwsgierige studenten, van bal tot kraker, die vreedzaam maar ludiek verstorend Rutte opriepen uit zijn Torentje te komen.

“Koooom uuuuit jeeee Tórentje”, "Wááár iiis dieee Rútte nou", “Rutte, bedankt”, “Oprutte!”, “Kutkabinet!”, "Nee, wij gaan, de crisis niet beta-len!", het kwam allemaal langs, er werd lustig geïmproviseerd. Op een gegeven moment werden er een paar eieren gegooid richting de politie. Omdat de ME een reputatie heeft van korte lontjes, vond ik dat niet zo'n goed idee. Enkele minuten later werd een strijker in een lege ondergrondse parkeergarage gegooid – ook een slecht idee, maar nog steeds vrij onschuldig. Opeens, uit het niets, chargeerde de ME een meter of vijf, tien, naar voren. Dit veroorzaakte blinde paniek in de menigte.

Ze liepen dan ook vrij snel weer terug, maar de herinnering van Dodenherdenking galmde uit vele monden, dezelfde vertrappende ren-chaos was hier bíjna losgebroken. Zonder toedoen van de studenten zelf. Nog geen kwartier na de charge kwamen uit alle straten om het Plein heen opeens blauwe, bepantserde ME-busjes aanrijden, zeker acht of tien stuks. Eruit liepen vlot hele slierten ME'ers met schilden, knuppels, helmen en honden. De politie te paard volgde er weer achter. Vanaf de andere kant van het Plein werd iedereen – journalisten, studenten, toevallige passanten, winkelende mensen, cafégangers – indien nodig met de wapenstok de straten richting Centraal in geleid.

Ik koos eieren voor mijn geld en maakte mij zeer snel uit de voeten. Achteraf zag ik op het nieuws en YouTube verschillende beelden van dezelfde groep, die voornamelijk omdat ze als sardientjes in blik ingesloten werden en geen kant op konden, met fors geweld door de binnenstad werd gedreven. Ook bij het Ministerie van Onderwijs, tegenover Centraal, bleken studenten opgehoopt te zijn geweest. Ook daar werden talloze onschuldige, vreedzame demonstranten puur omdat ze op de verkeerde plek stonden met knuppels, paarden en honden verwond en de stationshal ingedreven, als vee ter slachting. Ik hoorde van verschillende studenten die tot ver in de stationshal, zelfs tot in de treinen, geknuppeld, gebeten en gedreven werden.

Ook toen ik terugliep naar het station was er óveral politie. Binnen- en Buitenhof kon ik niet op, de straat bij de Amerikaanse ambassade nauwgezet gebarricadeerd met ettelijke linten ME-knuppelaars, politie te paard en busjes en auto's reden tussen binnenstad en station af en aan. De hoofdingang van Centraal was afgesloten en de zij-ingangen werden bewaakt door vier agenten en een hond bij elke schuifdeur. Ook alle treindeuren van de klaarstaande voertuigen werden geflankt door twee beveiligers.

Nadien sprak ik veel studenten – in de trein, op Utrecht- en Amersfoort Centraal, in het weekeinde en op sociale media – die net zo geschokt waren als ik door het politieoptreden na de demonstratie. Een collega op mijn werk vond echter dat “als er geen vergunning was om daar te demonstreren, de politie alle middelen mocht gebruiken om de relschoppers er weg te krijgen”. Hij had klaarblijkelijk de kranten gelezen – onruststokers, oproerkraaiers, relschoppers, extremisten, radicalen, daar ging het over, niet het protest zelf. Terwijl er wellicht een handvol van die types waren; ik heb meer  bodybuilder-dertiger-agenten-in-burger in de menigte zien staan. Elke kop met “onlusten” en “rellen” en wat niet al bevestigt alleen maar de gevestigde angst voor demonstreren (en studenten en 'radicale elementen' enzovoorts). Nederland weer een stukje volgzamer en angstiger.

Duizenden studenten idem. Het lijkt zo te zijn dat je tegenwoordig zonder daar aanleiding voor te geven, zomaar een knuppel in je nek of een hond in je arm kunt krijgen. Omdat je op de verkeerde plek staat. Omdat je de verkeerde leus scandeert. Omdat je, kortweg, niet als een loops hondje achter het regeringsbeleid aanloopt, en geen genoegen neemt met “jullie betalen de staatsschuld van jullie ouders en grootouders verdomme maar gewoon!” als enige argument van het kabinet.

Ik vrees met grote vreze wat er met deze samenleving – qua politiestaat, qua intelligentieniveau, qua competitie, qua economie en qua algehele staat van de toekomst – staat te gebeuren, als Rutte en consorten door blijven gaan met het verkrijgen van een stijve piemel, door middel van het rucksichtslos wegwerken van de staatsschuld ten koste van alles, behalve natuurlijk Lockheed (i.e. atoombommen in Volkel, die alleen onder JSF of F16 gemonteerd kunnen worden), NAVO, EU en het falende hypotheeksysteem.

Maar de eigen bevolking? En in het bijzonder de kersverse, nat achter de oren zijnde nieuwe generatie scholieren en studenten? Die kan keihard doodvallen en z'n smoel dicht houden in een wereld die met de seconde competitiever en onbetaalbaarder wordt. En na vrijdag kunnen we wel stellen, dat indien wij ons niet goedschiks naar de wetten van PVVVVCDA voegen, zij dit zonder enkele gewetenswroeging kwaadschiks zullen proberen te bewerkstelligen.

Zodat de volgende grote studentenprotesten, net als deze, weer pas over 25 jaar komen, waarschijnlijk. Knuppel, nek, afvoeren. Lang leve de nog immer florissant bloeiende tolerantie, wederzijds begrip, vrijheid en democratie die dit landje kenmerken. NOT.

Zijlstra weggehoond. Op YouTube zijn tevens heel veel beelden te vinden van politiegeweld.