Winterweer?! Nee, een Kleine IJstijd!

Boldface stuurde via de submit deze column in:

Ik waarschuw vast: deze column gaat over sneeuw en over winterweer. Ik weet het, het is niet een bijster origineel onderwerp. En dat is eigenlijk precies het probleem. Een paar vlokjes 'sterrenstof' dwarrelen neer en een compleet land is ontregeld. Een vreemd soort massa-hysterie maakt zich meester van de Nederlanders. De Gouden Loeki en Loden Leeuw zijn even van ondergeschikt belang. Koningin Beatrix geeft haar 'aanvoerdersbandje' als staatshoofd tijdelijk over aan Piet Paulusma en consorten. De weermannen hebben ons lot in handen...

Vluchtelingen of toeristen uit verre oorden weten vaak niet wat ze zien als de winter losbarst in Europa. Uit de hemel dwarrelen vlokken sneeuw neer. Een adembenemend schouwspel voor wie het nog nooit heeft gezien. Voor steeds meer Nederlanders lijkt sneeuw iets uitzonderlijks... Terwijl het toch vrijwel elke winter sneeuwt. De hoeveelheden die hier naar beneden komen, zijn te verwaarlozen met wat elders valt. Maar het lijkt wel alsof de sneeuwval elk jaar 'erger' wordt. Weeralarmen, waarschuwingen, snelheidsdekens, discussies over het schoonvegen van het eigen stoepje, stilvallende treinen, ellenlange files...

Nederland kent een C-klimaat (ook wel zeeklimaat genoemd). Dat kenmerkt zich door relatief koele zomers en milde winters. Extreme hitte vind je doorgaans elders, net als regenseizoenen met extreme hoeveelheden neerslag. Extreme kou ook. In Siberië vriest het elke winter gemiddeld 40 graden. Gemiddeld, ja... Als je de straat op gaat, kun je beter geen bril opzetten. Goede kans dat er een stuk huid meekomt als je 'm afzet. In Mongolië vallen meters sneeuw, maar toch rijden de treinen. En loopt een trein vast in de sneeuw, dan graven mensen de trein uit. Daarna vervolgt de trein gewoon zijn reis. Ik zal op dit punt even geen vergelijking maken met Nederland, want ook dat is verre van origineel...

Even terug naar ons C-klimaat. Nergens ter wereld vind je een milder klimaat met zo weinig extreme uitschieters. Toch klagen we altijd steen en been over weersomstandigheden. Als ik buitenlanders iets vertel over hoe Nederlanders zijn, zeg ik steevast dat klagen over het weer typisch Nederlands is. Schijnt de zon niet in de zomer, dan klagen we al. Komt er dan ineens warm weer, dan duurt het hooguit twee weken voordat iedereen zeurt over de 'hitte'. Zo ook in de winter. Staat deze in het teken van regen en waterkou, dan mist iedereen de 'echte winter', maar duikt het kwik een paar graden onder nul en vallen er een paar vlokjes sneeuw...

Nederland is het land waardoor 'regen' een trending topic was op Twitter. Herhaaldelijk, zelfs. Sneeuw heeft het vast ook wel gered en het zou me niet verbazen als voor 'hitte', 'warm' en 'kutweer' hetzelfde geldt. Nederland is het land waar treinen niet kunnen rijden door herfstblaadjes op de rails. Oké, dat je door 'astronomische hoeveelheden' sneeuw wordt overdonderd, begrijp ik nog. Maar herstblaadjes vallen elke herfst. En dat is één van de weinige zekerheden die het klimaat ons biedt... - Sorry, ben ik toch even over de NS begonnen.

Volgens mij zijn we niks meer gewend in Nederland. Zo gauw de weersomstandigheden ook maar een beetje uit de pas lopen met het normale klimaat, ontstaat er een vreemd soort noodtoestand; trouwens flink gevoed door de media. De weeralarmen vliegen ons om de oren, net als schreeuwende krantenkoppen. Grote overstromingen, orkanen of verwoestende bosbranden elders op deze planeet doen er niet toe. Tien centimeter sneeuw in Nederland; dat is pas écht erg. En overal duikt hetzelfde gemekker weer op: Waarom is mijn straat niet als eerste gestrooid? Waarom veegt de buurman zijn stoep niet schoon?

Ons aanpassingvermogen lijkt ver te zoeken. Gewoon je schouders ophalen, je aanpassen aan de situatie en doen wat je moet doen. Zo gaat het op zo veel plekken op deze planeet. En zo moet het vroeger ook gegaan zijn in Nederland. Sommige mensen praten nog wel over de extreme winter van 1963, of - in een iets andere context - over de hongerwinter van 1944. Maar bij vlagen krijg je bijna de indruk dat de winters van 2009 en 2010 'extremer' of 'erger' zijn. Terwijl je toch zou denken dat huizen nu beter zijn geïsoleerd, auto's en treinen moderner en beter toegerust zijn.

Maar nee, niets haalt het bij de huidige winter, die nog erger is dan de vorige. Weermannen en klimaatdeskundigen staan klaar om ons met cijfers en statistieken om de oren te slaan, op een manier die doet denken aan Al Gore die voor 'global warming' waarschuwt. 'We belanden in een Kleine IJstijd', waarschuwt Piet Paulusma inmiddels. Ik verzin het niet eens. Paulusma voegt er meteen aan toe: 'Ik voorzie één grote chaos'. Winterweer, is gelijk-teken, chaos. Het klinkt al als een volstrekt vanzelfsprekende formule. De weerman vertelt ons niet alleen wat het weer morgen doet, als een soort 'wetenschapper' meldt hij meteen ook de maatschappelijke gevolgen. Oant moarn! Nog even en Erwin Kroll gaat in het Journaal voorspellen hoeveel mensen de volgende dag aan de vrieskou overlijden.

Ik vraag me echt af hoe ze bijvoorbeeld in Groenland kijken naar onze berichtgeving en de heersende hysterie over onze 'extreme' winter. Kun je sneeuwscheppende Mongolen uitleggen dat in Nederland de treinen al stilstaan door herfstblaadjes op de rails? Snappen Siberiërs dat bij ons zowat de noodtoestand geldt na een paar nachten vorst en sneeuw? Grote kans dat ze ons zien als een stel piepende softies.

Maar ondanks de hysterie, kunnen we gelukkig ook nog relativeren, zo lees ik in het AD: Positief is volgens Paulusma wel dat er een 'witte kerst' op komst is. "Voor het weekeinde voorzie ik opnieuw langdurige vorst en voor het grootste deel van ons land een witte kerst. Kan het mooier?'' Gek is dat. Alleen omdat het kerst is, is kou en sneeuw ineens 'mooi' en blijven de hysterie, het geklaag en de alarmbellen achterwege...