Ahmed en Fatima + Henk en Ingrid = Vrijheid?!
Vluchtelingen die, na jaren van onderdrukking, ons land binnenkomen, verbazen zich onder meer over het feit dat wij niet de hele dag lopen te juichen. Als je mag leven in zo’n vrij land, dan kan je toch je geluk niet op? Maar snel zullen ook zij ervaren dat vrijheid went. Tja, dan vier je het nog maar mondjesmaat, op een vaste dag in het jaar. En ik kan me zelfs niet aan de indruk onttrekken dat we op deze Dag van de Vrijheid vooral het feit vieren dat bijna iedereen een dagje vrij heeft.
Wij Nederlanders hebben onze vrijheid hoog in het vaandel staan. En terecht, dat heeft het verleden ons wel doen inzien. We praten er dan ook veel over; hoe ontzettend belangrijk het is te denken en te zeggen wat je zelf wilt. En hoe essentieel het voor je persoonlijke ontwikkeling is, je eigen leven zo in te vullen als jou dat goed lijkt. Vooral tijdens momenten van onenigheid en irritatie zijn wij geneigd vrijheid synoniem te stellen aan het hebben van een eigen mening en deze vrijelijk te moeten uiten.
Stel dat ik mijn nieuwe rockCD achter in de tuin nog wil kunnen horen. Ben ik dan vrij om een flinke draai aan de volumeknop te geven, ongeacht wat de buren daarvan zouden kunnen vinden? Het is tenslotte mijn huis, mijn CD en mijn tuin. Heb ik het recht om alle buren de vrijheid om stilte te beleven te ontnemen? Of moet ik toch concessies doen en mijn CD bijvoorbeeld binnenshuis beluisteren?
Je persoonlijke vrijheid grenst altijd weer aan die van anderen. Het kan dus niet anders dan dat je je eigen vrijheid wat zal moeten inperken, om ook anderen ruimte te geven. Maar juist met het gunnen van vrijheid aan de ander loopt het soms stroef. Dat komt onder meer omdat andermans vrijheid niet altijd even hoog wordt gewaardeerd als de eigen vrijheid. Vooral niet als jij vindt dat die ander zijn vrijheid gebruikt om ‘verkeerde’ keuzes te maken.
En dan bedoel ik natuurlijk niet alleen in de tuin, maar ook op politiek of religieus gebied. Vrijheid betekent namelijk ook dat iedereen zelf mag bepalen of hij gelooft in Allah, God, Vishnoe of helemaal in niets. En trouwens, wat stelt vrijheid helemaal voor als een uitgangspunt is dat iedereen zich maar moet aanpassen aan de heersende cultuur?
Met vrijheid is het net als met geluk en gezondheid. We ervaren de waarde ervan pas echt op het moment dat die onder druk komt te staan. En nu blijkt dat wij zelf met z’n allen steeds bezig zijn onze vrijheid op de waagschaal te leggen. En waarom? Omdat we niet kunnen accepteren dat persoonlijke vrijheid ook ergens eindig is? Omdat we soms wat water bij de wijn moeten doen? Omdat we niet meer in staat zijn buiten onszelf te kijken?
Zonder van alles te verbieden via de wet, moeten we toch in staat zijn onze eigen verantwoordelijkheden daarin te kennen en elkaar daar alert op weten te houden. Dat vergt van ons bepaalde vaardigheden, maar vooral een open houding. Leven en laten leven, zo eenvoudig kan het zijn. Wij leven in een vrij land. Er is genoeg gewonnen om uitbundig te kunnen vieren. Elke dag weer. Leven in vrijheid spreekt niet vanzelf. Maar als de Henken en Ingrids, de Sjonnies en Anita’s, de Fatima’s en Ahmeds en de Jannen en Maries elkaar hun vrijheid gunnen, is de vrijheid het best gewaarborgd.
