De evolutie zal ons ooit vrede brengen
Hoge bomen vangen veel wind. Als er één land is waarvoor dit opgaat, is het wel de Verenigde Staten. Kritiek krijgen zij niet alleen van fundamentalistische baarddragers die hun mening baseren op een 1400 jaar oud boek. Ook veel Westerse critici kijken hoofdschuddend naar de rol die Amerika op het wereldtoneel vervult. Noam Chomsky, John Pilger, Alex George, John Cooley en onze eigen Maarten van Rossem bijvoorbeeld, wijzen op de minachting voor mensenrechten en internationale verdragen en stellen dat Amerika onterecht geweld gebruikt voor haar eigen belangen. Feit is dat de VS het enige land ter wereld is dat ooit door het Internationaal Gerechtshof werd veroordeeld voor internationaal staatsterrorisme (vanwege de oorlog in Nicaragua van 1985). Blijkbaar voert Amerika dus een politiek waar de rest van de wereld nogal moeite mee heeft.
Anti-Amerikaanse types trekken graag van alles uit de kast om de wortels van het onmenselijke beleid aan te wijzen. Er zou een hoop kwaad in Amerika rondhuizen in de vorm van imperialistische politici, domme presidenten en op geld beluste multinationals. Maar er is helemaal geen Amerikaanse cultuur, politiek, of kapitalistisch systeem nodig om te verklaren waarom het land egoïstisch optreedt. De reden achter machtsmisbruik, onderdrukking en zelfverrijking vind je niet in Amerika, maar in ons allemaal. Is het niet de eeuwige eigenschap van ieder wezen om je eigen situatie te stellen boven die van je concurrenten?
Door de eeuwen heen is het nooit anders gegaan dan dat de machthebber zwakkere landen op hun achtergestelde positie probeert te houden. De Romeinen deden het tegenover volksstammen in Europa. Engeland hield gekoloniseerde gebieden hardhandig onder de duim toen zij heerser van de wereldzeeën waren. En wanneer Nederland de macht zou hebben haar wil op andere landen te forceren, konden Chomsky en Cooley hun zelfde kritiek richten op ons eigen buitenlandbeleid. Kritiek op de VS is geen kritiek op het land zelf, maar gericht op de machthebber van het moment. Tot zover de kwaadaardige aard van Bush en Amerika...
Nergens wordt het voortgaan van de evolutionaire strijd duidelijker dan in de machtsspelletjes tussen de landen. Want ondanks globalisering en wankele internationale verdragen is politiek op buitenlands niveau nog altijd het recht van de sterkste, waar macht uit de loop van een geweer komt. Ach arme mensen. Is er dan geen enkele hoop voor ons? Zijn we voor eeuwig veroordeeld tot de gewelddadige grillen van de evolutie? Wie naar de wereld kijkt, kan er moedeloos van worden. Oorlogen en geweld duiken steeds opnieuw op en gaan onophoudelijk door. Maar bedenk dat idealen als vrede en gelijkheid op onze 4,5 miljard jaar oude wereld pas een paar duizend jaar oud zijn. Voordat de mens over deze waarden kon nadenken, hadden ze geen plaats op aarde. Zo zorgwekkend is het dus niet dat het lang duurt voordat zo'n revolutie in de evolutie is voltooid.
We zitten op dit moment in een lastige tussenfase van de groei van ons bewustzijn. De mens heeft zich ontzettend snel ontwikkeld. Zo snel dat we nu al geen natuurlijke vijanden meer hebben die onze dominantie op aarde bedreigen. Wat doen we met onze instincten die aanzetten tot vechten voor overleving, maar bij gebrek aan concurrerende wezens geen uitweg vinden? We zoeken een reden om de strijd voort te zetten in kunstmatige verschillen binnen onze eigen soort; religie, nationaliteit, huidskleur. Zelfbedachte identiteitskenmerken die de illusie van 'wij' en 'zij' creëren. Hoe anders kunnen we het rechtvaardigen onze overbodige instincten te uiten door onze eigen soort te doden? Kinderlijke, pas ontwaakte zelfbewuste wezens zijn we. Net ontwikkeld genoeg om onze gedachtes boven de evolutie te plaatsen en in te zien dat geweld en strijd niet de juiste weg is. Nog te onderontwikkeld om die agressieve instincten van de evolutie te kunnen onderdrukken.
Zal agressie altijd een onderdeel van de menselijke aard zijn? Ik geloof van niet. Ooit zullen we wakker worden uit deze tussenfase. We zullen ons aanpassen aan een wereld waarin de overlevingsstrijd al gestreden is, waar de mens als winnaar zijn gevecht mag staken. Misschien komt er een grote gebeurtenis, een ommekeer waarin we wakker geschud worden en beseffen dat geweld niet de weg is die naar de toekomst leidt. Dat samenwerking uiteindelijk het meeste voordeel oplevert voor iedereen. Misschien brengt een kernoorlog ons op de rand van zelfvernietiging, waardoor we - zoals na de monolith in 2001: A Space Odyssey - in één klap de volgende fase ingaan met een nieuw en hoger inzicht. Dan zal geweld uit ons evolutionaire basispakketje verdwijnen en kunnen we verder naar de toekomst, volwassen en als één ras. Het universum wacht op ons.
