Het wakkerschudsyndroom

Tim (TheGrandWazoo)
Dinsdagochtend. Ik schrik van het bericht dat Theo Van Gogh is overleden. Verbaasd ben ik echter niet. Sterker nog, het was een kwestie van aftellen. Theo negeerde elke vorm van beveiliging na enkele zeer serieuze bedreigingen aan zijn adres. Hij stak zijn hoofd, door middel van zijn uitspraken die vaak kwetsend waren, mijlenver boven het maaiveld. Hij joeg iedereen tegen zich in het harnas en was zelf vaak wars van enig respect. Maar onder het mom van “vrijheid van meningsuiting” kon dat allemaal gezegd worden. Ruzie maken mag immers in Nederland volgens burgemeester Cohen. Maar Theo maakte meer dan ruzie. Theo wilde net zoals Pim deed “Nederland wakker schudden”. Hij gebruikte daar onder meer het krachtige medium film voor. In een fantastische goed geregisseerde korte film liet hij naakte en verminkte moslim vrouwen zien met teksten van de Koran op hun lichaam. Een goed statement en niet eens zo heel erg shockerend. Dat de moslimwereld er niet blij mee was is een ander verhaal, maar daar had hij op kunnen rekenen. En eigenlijk zat hij daar, als aartsprovocateur zijnde, al op te wachten.

Zijn eerdere opmerkingen waren echter van een heel ander kaliber. Recalcitrant, uitdagend maar vooral ook gevaarlijk. Niet alleen moslim fundamentalisten kregen er van langs maar ook mensen zoals Leon De Winter of Moniek van de Ven. Onder het mom van “Ik zeg precies wat ik denk en ik vind dat alles gezegd mag worden”, maakte hij voor velen het leven ondraaglijk. Leon de Winter kon soms nachten niet slapen vanwege de radicale aanslagen van Theo. Maar dat mag in Nederland. Kom niet aan onze vrijheid van meningsuiting! Handen af van onze heilige democratie!

Dinsdagavond. De Dam is nokvol. Naast collegae kunstenaars hoor je ook de zogenaamde Nederlandse F-Side scanderen. Nog even en het ouderwets vaandelzwaaien neemt weer toe. We horen de tenenkrommende toespraak van Verdonk die er nog eens de nadruk op legt dat het om een Marokkaanse Nederlander ging. De algemene tendens is “We mogen niet meer zeggen wat we denken” en inderdaad ja, “Theo schudde ons land weer helemaal wakker”. Gek, dat hoorde ik na de dood van Fortuyn ook. Zou dat betekenen, dat de Nederlander totaal in paniek raakt als er een prominente provocateur vermoord wordt? Zou dat betekenen dat de Nederlander vrijheid van meningsuiting zo hoog in het vaandel heeft staan dat zelfs ondoordachte en kwetsende uitspraken getolereerd mogen worden? Dat moet dan wel iets van de laatste jaren zijn, aangezien iemand zoals Paul de Leeuw jarenlang verguisd werd door het grote publiek vanwege zijn grove opstelling.

Waar trekken we de grens bij vrijheid van meningsuiting? Mogen we alles roepen wat in ons opkomt? Natuurlijk, ik ben tegen elke vorm van fundamentalisme. Maar Theo was een fundamentalist pur sang in zijn commentaar op bijvoorbeeld maatschappelijke problemen. Begrijp me goed, ik verafschuw de hele moord. Het is afschuwelijk wat hem is overkomen en het is vreselijk dat hij een twaalfjarig zoontje en zijn vrouw achterlaat. En ik ben de laatste die zou zeggen eigen schuld dikke bult. Ik ben ook voor free speech. Maar dan wel op een intelligente en genuanceerde manier. Provocatie is echter absoluut niet uitgesloten. Recalcitrant provoceren kan zelfs heel prikkelend en amusant zijn. Er bestaat alleen nog een verschil tussen pijnlijk schofferen en zaken aan de kaak stellen op een provocatieve manier. Zeker voor iemand die in de media werkt en dus ook een behoorlijke macht heeft.

De volgende dag zit ik in de trein. Tegenover mij zitten twee knapen van, naar ik schat, 16 en 17 jaar. Ze praten over de moord op Van Gogh en maken zich kwaad over de huidige politiek in Nederland. ”Zullen we vanavond naar Amsterdam gaan om Marokkanen in elkaar te meppen" stelt er eentje voor. Ik word misselijk en ga een coupé verder zitten. Ik hoop dat Nederland een beetje kalm blijft. Ratio is immers het beste medicijn tegen paniek.