De Sovjet-Unie was zo slecht nog niet

Na de Tweede Wereldoorlog werd de wereld opgezadeld met twee grootmachten. Aan de ene kant de Sovjet-Unie, het land van de repressie, de dictatuur en van de verborgen armoede. Aan de andere kant de Verenigde Staten, het land van de grote mogelijkheden, de democratie en wapens voor iedereen. Een moeilijke keuze bleek het niet te zijn. Slechts verstokte communisten keerden zich tegen het kapitalisme en de consumptiemaatschappij en zagen de Sovjet-Unie als een heilstaat. Na ruim veertig jaar spatte de Sovjet-zeepbel uiteen. Sommige landen in het voormalige Oostblok gingen daarna volop democratiseren, en traden zelfs recent toe tot de Europese Unie, andere landen bleven steken in de grijze aristocratische traditie, die zelfs tijdens het communisme niet geschonden werd.

De val van de muur –en indirect het leeuwendeel van het communisme - was voor de meeste inwoners van het voormalige Oostblok en Sovjet-Unie waarschijnlijk wel een vooruitgang. Maar gekeken naar de uitwerkingen op de internationale verhoudingen was het een regelrechte ramp. Toen de ene grootmacht wegviel, zag de andere geen belemmeringen meer om volledig op hol te slaan. Internationale verdragen werden in de loop van de tijd teruggeroepen, niet meer ondertekend of simpelweg genegeerd. Dat is uiteraard het goed recht van de VS, maar dit is slechts een facet van het autistische gedrag van ’s werelds machtigste land. Ze zijn puur imperialisme gaan bedrijven; gelijk aan dat van het Romeinse Rijk tweeduizend jaar terug – en George W. Bush speelt daarin de rol van Julius Caesar.

De VS dringen de wereld haar eigen vrede op, een Pax Americana. Toen de Verenigde Naties geen geschikt middel hiervoor bleek, besloten ze deze organisatie, toch bedoeld voor internationale samenwerking, simpelweg te negeren. Ze noemen massavernietigingswapens als reden om een land aan te vallen, terwijl ze zelf over een groot aantal van deze wapens beschikken. Ik zal niet ontkennen dat Saddam Hoessein een grove schender van de mensenrechten is, maar de Yankees hebben te zien aan Guantanamo Bay en Abu Ghraib ook nog niet hun huiswerk gedaan. Saddam Hoessein was/is een boef, maar dat zijn kolonel Khadaffi en generaal Musharraf van respectievelijk Libië en Pakistan ook.

Naast oorlog doen de Amerikanen ook aan meer subtiele, maar daarom niet minder foute, manieren om hun eigen vredespact te waarborgen. Pure chantage waren de praktijken die ze toepasten rond de Tweede Golfoorlog. Bedrijven uit dwarsliggende landen – lees: landen die hun bek durfden te opentrekken – kregen aanzienlijk minder orders voor de wederopbouw van Irak. Landen die niet in de NAVO zitten moeten de VS waarborgen dat zij militairen uit dat land niet zullen vervolgen bij het Internationale Strafhof. De VS staan zichzelf dus toe oorlogsmisdaden te plegen.

Geen land op de wereld is in staat de VS te opposeren. De twee andere veronderstelde grootmachten, Rusland en China, maken er intern een grote puinhoop van en hebben tegenover de VS absoluut geen recht van spreken. De EU is de aangewezen kandidaat om een tegenwicht te vormen, maar binnen deze unie hebben alle landen weer een andere mening. Dit is geen slechte ontwikkeling, maar het maakt je op hoog internationaal niveau deels vleugellam. Het altijd kritische, en dus naar mijn mening respectabele, Frankrijk kreeg de deksel op zijn neus. In de VS daalde alles, en dus ook de producten, uit Frankrijk tot een absoluut dipetepunt qua populariteit en werd John Kerry zelfs aangevallen door de Republikeinen op het feit dat hij Frans spreekt. Ten tijde van de Koude Oorlog werd alles besloten met het oog op het gevaar aan de overkant, of werden zaken zelfs handjeklap afgedaan met de grote opponent. Nu zijn een stelletje doorgedraaide moslims het enige gevaar voor de VS. En ze laten zich niet door een paar fundamentalisten afremmen.

De plek van de VS op internationaal niveau lijkt dus wel zeker. Ook de VN is niet bij machte de Amerikanen ook maar af te remmen. Is er nog hoop voor Amerika-criticasters, zoals ikzelf? Toch wel een beetje. Het is niet geheel duidelijk hoe groot de staatsschuld in de VS is, maar terwijl de regering van Bush probeert bepaalde zaken te verbloemen, wijzen geruchten juist in een andere richting, en er is al gesproken over getallen die in de Derde Wereld niet zouden misstaan. Voor de rest moet een ongeleid projectiel eens neerstorten. Geen imperium in de geschiedenis wist te overleven. Het Yankee-rijk zal eens dezelfde weg nemen als het Romeinse Rijk, het Ottomaanse Rijk en de drie Duitse keizerrijken. Tot dan blijft het terugdenken aan vroegere tijden. Want de Sovjet-Unie was zo slecht nog niet.